Search Results

Now showing 1 - 1 of 1
No Thumbnail Available
Publication

วิเคราะห์การทิ้งเหตุผลที่ปรากฏในเกสปุตตสูตร

พระสุริยัน ทีปธมฺโม (ผึ่งผาย), Phra Suriyan Dipadhammo (Phuengphai) (2022)

วิทยานิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาการทิ้งเหตุผลตามหลักตรรกวิทยา 2) เพื่อศึกษาเกสปุตตสูตร และ 3) เพื่อวิเคราะห์การทิ้งเหตุผลที่ปรากฏในเกสปุตตสูตร วิทยานิพนธ์นี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎก ตำราวิชาการ ผลงานวิจัย วิทยานิพนธ์ที่เกี่ยวข้อง แล้วนำมาวิเคราะห์และสรุปผลการวิจัย ผลจากการวิจัย พบว่า 1. การทิ้งเหตุผลตามหลักตรรกวิทยา เป็นการใช้สิ่งที่ไม่ใช่เหตุผลมาอ้างเป็นเหตุผล เป็นความบกพร่องในการอ้างเหตุผล แต่มิใช่ความบกพร่องที่เกิดจากเหตุผลไม่สมบูรณ์ หากแต่เป็นความบกพร่องที่เกิดจากการทิ้งเหตุผล ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ดังนี้ 1. การทิ้งเหตุผลด้วยภาษา 2. การทิ้งเหตุผลทางรูปแบบ 3. การทิ้งเหตุผลทางเนื้อหา และ 4. การทิ้งเหตุผลทางจิตวิทยา 2. เกสปุตตสูตร เป็นพระสูตรที่พระพุทธเจ้านำเอาหลักความเชื่อแบบดั้งเดิมที่ปรากฏในสังคมอินเดียในสมัยนั้น มาตรัสเพื่อเตือนสติแก่ชาวกาลามชนในแคว้นโกศลสิ่งที่พระพุทธองค์ตรัสว่าอย่าเพิ่งเชื่อนั้น ไม่ได้แปลว่าไม่ให้เชื่อในหลักความเชื่อแบบดั้งเดิม 10 ประการแต่ก่อนที่จะปลงใจเชื่อควรใช้ปัญญาพิจารณาตรวจสอบให้ดีเสียก่อนว่าสิ่งนั้นเป็นกุศลหรืออกุศล มีประโยชน์หรือไม่มีประโยชน์ บัณฑิตติเตียนหรือยกย่อง ถ้าพิจารณาแล้วเห็นว่าสิ่งนั้นเป็นอกุศล ไม่มีประโยชน์ บัณฑิตติเตียนก็ควรละเสีย แต่ถ้าพิจารณาแล้วเห็นว่าสิ่งนั้นเป็นกุศล มีประโยชน์ บัณฑิตยกย่องก็ให้ถือปฏิบัติสืบต่อไป 3. การทิ้งเหตุผลที่ปรากฏในเกสปุตตสูตร เป็นการให้ละทิ้งการอ้างสิ่งต่าง ๆ เป็นเหตุผลเพราะการอ้างสิ่งต่าง ๆ เพียงส่วนเดียวเป็นเหตุผลนั้นก็ดูจะเป็นการเชื่อที่เข้าหลักการทิ้งเหตุผลอย่างหนึ่ง เช่น การเชื่อตำรา การเชื่อด้วยการคิดตามแนวเหตุผล ก็มีเนื้อหาที่สอดคล้องกับการทิ้งเหตุผลด้วยภาษา การเชื่อด้วยเหตุผลทางตรรกะ การเชื่อเพราะเข้าได้กับทฤษฏีก็มีเนื้อหาที่สอดคล้องกับการทิ้งเหตุผลทางรูปแบบ การเชื่อด้วยการฟังตามกันมา การเชื่อการอนุมานการเชื่อเพราะมองจากรูปลักษณะน่าจะเป็นไปได้ ก็มีเนื้อหาที่สอดคล้องการทิ้งเหตุผลทางเนื้อหา การเชื่อประเพณีการเชื่อการเล่าลือ การเชื่อเพราะเห็นเป็นครูอาจารย์ ก็มีเนื้อหาที่สอดคล้องกับการทิ้งเหตุผลทางจิตวิทยา