ภาษาศาสตร์ภาษาบาลีและสันสกฤต
Permanent URI for this collection
บทความวิจัย บทความวิชาการ รายงานการวิจัย วิทยานิพนธ์ สารนิพนธ์ และหนังสือเกี่ยวกับไวยากรณ์บาลี ไวยากรณ์สันสกฤต หรือ ไวยากรณ์บาลีและสันสกฤตเชิงเปรียบเทียบ ด้านเสียง การสร้างคำนาม คำกริยา วากยสัมพันธ์ ภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาไทย
Browse
Browsing ภาษาศาสตร์ภาษาบาลีและสันสกฤต by Degree Department "คณะอักษรศาสตร์"
Now showing 1 - 12 of 12
Results Per Page
Sort Options
- Publicationกริยากรรมวาจกและกริยาการีตในภาษาสันสกฤตสมัยมหากาพย์ศุภรางศุ์ อินทรารุณ; Indraruna, Subhrangsu (1977)วิทยานิพนธ์เล่มนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาการสร้างและการใช้กริยากรรมวาจกและกริยาการีต จากคัมภีร์มหากาพย์สองเล่มที่สำคัญที่สุดของอินเดีย คือ รามายณะ และมหาภารตะ ด้วยเหตุที่สมัยมหากาพย์เป็นสมัยต่อเนื่องระหว่างสมัยพระเวทกับสมัยสันสกฤตมาตรฐาน การศึกษานี้จะครอบคลุมทั้งในลักษณะที่เป็นกริยาสำคัญ และเป็นนามกิตก์ กริยากิตก์ ตลอดจนอนุพันธ์อื่น ๆ นอกจากนี้ยังจะได้ศึกษาความสัมพันธ์ของกริยาทั้งสองชนิดนี้กับกริยาขั้นที่หนึ่งและกริยาขั้นที่สองชนิดต่าง ๆ อีกทั้งลักษณะพิเศษในการใช้ภาษาสันสกฤตสมัยมหากาพย์ ที่ทำให้ภาษาสมัยนี้แตกต่างไปจากภาษาสมัยอื่นในด้านที่เกี่ยวกับกริยากรรมวาจกและกริยาการีตอีกด้วย เนื้อเรื่องของวิทยานิพนธ์แบ่งออกเป็น 9 บท บทที่ 1 คือ บทนำ กล่าวถึงจุดประสงค์ และขอบเขตของการวิจัย บทที่ 2 กล่าวถึงศัพท์ทางไวยากรณ์ที่ใช้ในวิทยานิพนธ์เล่มนี้ พร้อมทั้งความหมายและคำจำกัดความ บทที่ 3 กล่าวถึงการสร้างและการใช้กริยากรรมวาจกในลักษณะที่เป็นกริยาสำคัญในประโยค บทที่ 4 กล่าวถึงการสร้างและการใช้กริยาการีตในลักษณะเดียวกับบทที่ 3 บทที่ 5 กล่าวถึงการสร้างและการใช้กริยาขั้นที่สาม อันเกิดจากกริยาขั้นที่สอง ตั้งแต่สองชนิดขึ้นไปผสมกัน บทที่ 6 กล่าวถึงการสร้างและการใช้กิตก์และตัทธิต อันหมายถึงคำประเภทต่าง ๆ ที่สร้างจากธาตุ ในลักษณะที่มิได้เป็นกริยาสำคัญในประโยค บทที่ 7 กล่าวถึงความแตกต่างของภาษาสมัยมหากาพย์กับภาษาสมัยอื่น บทที่ 8 กล่าวถึงความสัมพันธ์ของคำชนิดต่าง ๆ ในประโยคภาษาสันสกฤตโดยมีกริยากรรมวาจกและกริยาการีตเป็นหลัก และบทที่ 9 เป็นบทสรุปผลการวิจัยและเสนอแนะ
- Publicationการศึกษาเชิงวิเคราะห์ภาษาบาลี-สันสกฤตในวรรณกรรมท้องถิ่น นครศรีธรรมราชประเภทนิทานและคำสอน.ประเสริฐ ศรีราชพัฒน์; Seeragpat, Prasert (1987)
- Publicationการศึกษาเชิงวิเคราะห์ภาษาสันสกฤตในคัมภีร์ลลิตวิสตระ อัธยายที่ 1-4ปฐมพงษ์ โพธิ์ประสิทธินันท์; Podhiprasiddhinand, Pathompong (1993)
- Publicationการศึกษาเชิงวิเคราะห์เรื่องกิตก์ในคัมภีร์สัททนีติปกรณ์บำรุง ชำนาญเรือ; Chamnanrua, Bamroong (1989)
- Publicationการศึกษาเรื่องตัทธิตในคัมภีร์รูปสิทธิปกรณ์ประโชค ชัยสุวรรณ์; Chaisuwan, Prachok (1990)
- Publicationกิริยาอาขยาตในบาลีไวยากรณ์มูลกัจจายน์ทรัพย์ ประกอบสุข; Prakobsuk, Sapya (1977)วิทยานิพนธ์นี้มีความมุ่งหมายเพื่อจะศึกษาความเป็นมาของคัมภีร์มูลกัจจายน์ และการใช้คัมภีร์นี้ในการศึกษาภาษาบาลีในประเทศไทยในสมัยโบราณ ตลอดจนเปรียบเทียบให้เห็นความคล้ายคลึงและความแตกต่างของคัมภีร์นี้กับคัมภีร์ไวยากรณ์บาลีอื่นๆ ที่รู้จักกันอยู่ในประเทศไทย นอกจากนี้ผู้เขียนได้นำตัวสูตร วุตติ และอุทาหรณ์ของสูตรที่ว่าด้วยกริยาอาขยาต พร้อมด้วยคำแปลมารวมไว้ในวิทยานิพนธ์นี้ โดยจัดทำคำอธิบายเพิ่มเติมให้ชัดเจนยิ่งขึ้น และได้รวบรวมกิริยาอาขยาตที่ใช้ในภาคกิริยาอาขยาตของคัมภีร์นี้มารวมรวมไว้ในตอนท้ายด้วย ผู้เขียนได้รวบรวมหลักฐานข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับคัมภีร์นี้จากกระแสต่างๆ หลายกระแสด้วยกัน ทั้งที่เป็นลายลักษณ์อักษร และที่เป็นมุขปาฐะ โดยอาศัยคำบอกเล่า จากพระภิกษุตามวัดต่างๆ ในกรุงเทพฯ และหัวเมือง และจากนักปราชญ์ทางภาษาบาลี ผู้ศึกษาวิชานี้มาตามระบบเก่า และยังได้รวบรวมข้ออ้างอิงตามคัมภีร์ต่างๆ ตลอดจนข้อเขียนต่างๆ ที่กล่าวพาดพิงถึงวิธีการศึกษาภาษาบาลีในประเทศไทยตามระบบเก่าด้วย บทแรกของวิทยานิพนธ์นี้ กล่าวถึงความเป็นมาของปัญหา และเป็นบทนำที่กล่าวถึงการศึกษาวิชาภาษาบาลีในประเทศไทยโดยทั่วไป บทที่2 เป็นคำบรรยายถึงประวัติของคัมภีร์มูลกัจจายน์โดยเปรียบเทียบกับคัมภีร์อื่น และวิธีการศึกษาภาษาบาลีในประเทศไทยสมัยโบราณโดยเฉพาะ บทที่ 3 เป็นคำแปลและอธิบายสูตรต่างๆ ของคัมภีร์มูลกัจจายน์ภาคที่ 5 โดยแยกวิภัตติปัจจัยออกให้ปรากฏ แล้วจัดไว้เป็นหมวดหมู่ตามลำดับอักษร ส่วนบทสุดท้าย เป็นบทสรุปและเสนอแนะ โดยที่ผู้เขียนได้เสนอให้ผู้สนใจในการศึกษาทางวิชาภาษาบาลีในประเทศไทย ทำการวิจัยต่อไปในลักษณะอื่นๆ ที่มีคัมภร์มูลกัจจายน์ เพื่อจะให้การศึกษาคัมภีร์นี้เป็นไปโดยสมบูรณ์ เพื่อที่จะสามารถใช้เป็นหลักฐานประกอบการศึกษาต่อไปในอนาคตด้วย
- Publicationคำภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาเขมรถิ่นสุรินทร์พระมหาประกอบ สมานทอง; Smanthong, Phramaha Prakob (1998)วิทยานิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงทางด้านเสียงและความหมายของคำภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาเขมรถิ่นสุรินทร์ ผู้วิจัยได้รวบรวมข้อมูลจากพจนานุกรมเขมร-อังกฤษ พจนานุกรมเขมร (สุรินทร์)-ไทย-อังกฤษ หนังสือตำนานการละเล่น สำนวน ภาษิต คำสอนพื้นฐาน ตลอดจนนิทานพื้นเมือง และการสัมภาษณ์บุคคลต่างวัยต่างอาชีพ ผลการศึกษาพบว่า มีการเปลี่ยนแปลงทางด้านเสียงเด่นชัดกว่าการเปลี่ยนแปลงด้านความหมาย การเปลี่ยนแปลงด้านเสียงทั้งเสียงพยัญชนะและเสียงสระมีความหลากหลาย เสียงพยัญชนะที่ไม่มี ในระบบเสียงภาษาเขมรถิ่นสุรินทร์เปลี่ยนตามเสียงภาษาเขมรถิ่นสุรินทร์และตามเสียงภาษาบาลีและ สันสกฤตที่ใช้ในภาษาไทยและภาษาเขมรมาตรฐาน ส่วนเสียงสระเปลี่ยนแปลงไปได้หลายรูปแบบ ส่วนใหญ่มีการยึดเสียงเนื่องจากมีการตัดพยางค์หลัง คำภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาเขมรถิ่นสุรินทร์มีการลดจำนวนพยางค์ให้น้อยลง ความหมายของคำมีการทำให้แคบลง เพิ่มขึ้นและเปลี่ยนไป อนึ่ง ส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงทางความหมายเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงทางเสียงและการได้รับอิทธิพลทางความหมายของคำภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาไทยและภาษาเขมรมาตรฐาน
- Publicationคำภาษาบาลีและสันสกฤตในวรรณกรรมท้องถิ่นอีสาน ประเภทนิทานและคำสอนพระมหาทองสุข นาชัยดี; Nachaidee, Phramaha Thongsuk (1998)การศึกษาวิจัยเรื่อง คำบาลีและสันสกฤตในวรรณกรรมท้องถิ่นอีสานประเภทนิทานและคำสอน มีจุดประสงค์เพื่อค้นหาความเปลี่ยนแปลงของคำบาลีและสันสกฤตที่ถูกยืมมาใช้ในวรรณกรรมท้องถิ่นอีสาน โดยเปรียบเทียบคำบาลีสันสกฤตที่ปรากฏในวรรณกรรมท้องถิ่นอีสานกับคำบาลีสันสกฤตมาตรฐาน วรรณกรรมอีสานจำนวน ๑๑ เรื่องได้รับคัดเลือกมาเพื่อศึกษาวิจัย ซึ่งผู้วิจัยเชื่อว่าน่าจะเป็นข้อมูลอันเพียงพอต่อ การศึกษาวิจัยและเป็นตัวแทนของวรรณคดีอีสานในทุกยุคสมัย ผลการศึกษาวิจัยพบว่า คำภาษาบาลีและสันสกฤตมาตรฐานมีการเปลี่ยนแปลงหลายลักษณะทั้งการยึดเสียง ทอนเสียง สับเสียง เปลี่ยนแปลงคุณสมบัติของเสียง เป็นต้น ลักษณะดังกล่าวส่งผลให้รูปคำ ภาษาบาลีและสันสกฤตที่ปรากฎในวรรณกรรมท้องถิ่นอีสาน ส่วนใหญ่ไม่คงรูปตามแบบคำภาษาบาลีและสันสกฤตมาตรฐาน แต่จะกลายไปตามเสียงที่มีอยู่ในท้องถิ่น ซึ่งออกเสียงได้สะดวกกว่าแทน บางกรณีการเปลี่ยนแปลงเสียงของคำบางคำอาจบอกความเป็นมาได้ เช่น การรับคำบาลีสันสกฤตมาใช้ในภาษาอีสาน อาจรับผ่านมาทางภาษาไทยถิ่นกลางถิ่นเหนือหรือทางเขมรก็ได้ ส่วนรูปคำบาลี และสันสกฤตที่ปรากฏในวรรณกรรมท้องถิ่นอีสานได้เปลี่ยนไป เพราะรับอิทธิพลทางเสียงของภาษาท้องถิ่น ส่วนเรื่องความหมาย คำบาลีและสันสกฤตเหล่านี้จะคงความหมายเดิมไว้บางส่วน และมีการเปลี่ยนแปลงอาจ เป็นไปได้ทั้งความหมายกว้างออกหรือแคบเข้าบ้าง มีส่วนน้อยที่ความหมายเปลี่ยนไปทั้งหมด
- Publicationคำสันสกฤตในภาษามลายูถิ่นปัตตานีพันธุ์ แพทย์รัตน์; Phatyarat, Phan (1980)
- Publicationภาษาบาลีและสันสกฤตที่เกี่ยวข้องกับภาษาไทยบรรจบ พันธุเมธา (1946)
- Publicationลักษณะคำยืมภาษาบาลี-สันสกฤตในมหาชาติคำหลวง กัณฑ์ทศพร ชูชก และกุมารอนันต์ เหล่าเลิศวรกุล; Laulertvorakul, Anant (1996)วิทยานิพนธ์มุ่งศึกษาลักษณะคำยืมและการเปลี่ยนแปลงคำยืมภาษาบาลี-สันสกฤตที่ใช้ในมหาชาติคำหลวง กัณฑ์ทศพร ชูชก และกุมาร วิทยานิพนธ์นี้แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนที่ 1 กลาวถึงลักษณะการเปลี่ยนแปลงคำยืมจากภาษาบาลี-สันสกฤตมาสู่ภาษาไทยที่ใช้ในมหาชาติคำหลวงทั้งทางรูปลักาณ์ ไวยากรณ์ และความหมายตามลำดับ ส่วนที่ 2 กล่าวถึงลักษณะสำคัญของคำยืมภาษาบาลีสันสกฤตที่ใช้ในมหาชาติคำหลวง ผลการศึกษาพบว่าคำยืมภาษาบาลี-สันสกฤตที่ใช้ในมหาชาติคำหลวงที่มีการเปลี่ยนแปลงทางเสียงเป็นอย่างมาก การเปลี่ยนแปลงทางเสียงเป็นการปรับลักษณะทางเสียงของภาษาบาลี-สันสกฤต ให้กลายเป็นไทยโดยไม่คำนึ่งความถูกต้องของการออกเสียงตามรูปเขียนในภาษาบาลี-สันสกฤตเดิมการเปลี่ยนแปลงทางไวยากรณ์เป็นการเปลี่ยนแปลงชนิดของคำและการเรียงคำ การเปลี่ยนแปลงทางความหมายเป็นการเบี่ยงเบนความหมายที่ใช้ในภาษาเดิมมาเป็นความหมายใหม่ และการขยายความหมายเดิมให้กว้างออก นอกจากนี้ยังพบว่ามหาชาติคำหลวงนิยมใช้คำที่ยืมมาจากภาษาสันสกฤตมากกว่าคำที่ยยืมมาจากภาษาบาลี ความนิยมเช่นที่กล่าวนี้ทำให้มีการสร้างคำที่มีลักษณะคล้ายคลึงกับภาษาสันตสกฤตขึ้นใช้เฉพาะ และใช้คำยืมภาษาสันสกฤตในการแปลงคาถาภาษาบาลี เนื้องเรื่องเกี่ยวเนื่องกับพุทธศาสนาทำให้การใช้ศัพท์ การผูกศัพท์ขึ้นใช้ และใช้ความหมายของศัพท์มหาชาติคำหลวงมีลักษระทางพุทธศาสนาโดยมาก และลักษณะฉันทลักษณ์ส่วนใหญ่ที่เป็นร่าย อำนวยให้สามารถสร้างคำที่ใช้สมาสยาว ๆ ได้
- Publicationสำนวนภาษาในวรรณคดีไทยที่สัมพันธ์กับสำนวนภาษาในวรรณคดีบาลีและสันสกฤตอัสนี พูลรักษ์; Poolrak, Assanee (2019)วิทยานิพนธ์นี้มุ่งศึกษาสำนวนภาษาในวรรณคดีไทยที่สันนิษฐานว่ามีที่มาจากวรรณคดีบาลีและสันสกฤต โดยใช้วรรณคดีไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงสมัยปัจจุบัน ทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง เป็นข้อมูลในการศึกษา ผลการศึกษาพบว่า วรรณคดีไทยมีสำนวนภาษาบาลีเป็นจำนวนมาก และสำนวนภาษาสันสกฤตจำนวนหนึ่ง จำแนกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ได้แก่ สำนวนไวยากรณ์ และสำนวนเนื้อหา กวีไทยรับสำนวนภาษาเหล่านี้มาใช้ 2 ลักษณะ ได้แก่ การแปลและการดัดแปลง เมื่อสำนวนภาษาบาลีและสันสกฤตเข้ามาสู่วรรณคดีไทยแล้วได้คลี่คลายไปตามปัจจัยต่าง ๆ ได้แก่ ขนบวรรณศิลป์และความคิดสร้างสรรค์ของกวีไทย ปริบทสังคมวัฒนธรรมไทย และสากลลักษณ์ของการรับอิทธิพลภาษาต่างประเทศและการแปล สำนวนภาษาบาลีและสันสกฤตนับว่ามีความสำคัญต่อวัฒนธรรมทางภาษาและวรรณคดีไทยเป็นอย่างยิ่ง ทั้งในฐานะที่เป็นองค์ประกอบของภาษาทำเนียบพิเศษ เป็นต้นเค้าของขนบการแต่งวรรณคดีไทยส่วนใหญ่และจารีตวรรณคดีไทยบางประเภท รวมทั้งเป็นวัตถุดิบในการสร้างสรรค์วัฒนธรรมทางภาษาและวรรณคดีไทยขึ้นใหม่โดยไม่รู้สิ้นสุด โดยนัยนี้ สำนวนภาษาบาลีและสันสกฤตจึงสะท้อนให้เห็นว่า วัฒนธรรมทางภาษาและวรรณคดีไทยมีลักษณะเป็นวัฒนธรรม ภารตานุวาท ซึ่งหมายความว่า ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ความเจริญงอกงามของภาษาและวรรณคดีไทยส่วนหนึ่งเกิดจากการที่กวีไทยได้แปลและดัดแปลงสำนวนภาษาจากวรรณคดีภารตะ คือ บาลีและสันสกฤต แล้วนำมาสร้างสรรค์วรรณคดีไทยได้อย่างวิจิตรบรรจง