ปรัชญาพุทธเถรวาท

Permanent URI for this collection

https://harrt.in.th/handle/123456789/22

Browse

Browsing ปรัชญาพุทธเถรวาท by Author "Channarong Boonnoon"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Publication
    ความเป็นธรรมในทัศนะของพุทธศาสนาเถรวาท
    Channarong Boonnoon (2018)
    บทความวิจัยนี้ศึกษาแนวความคิดเรื่อง “ความเป็นธรรม” และ “ความเป็นธรรมทางสังคม” ของพุทธศาสนาเถรวาท จากพระไตรปิฎกภาษาบาลี และเอกสารที่เกี่ยวข้อง โดยมีประเด็นหลักสองประการ คือ เพื่อตอบคำถามว่า 1) แนวความคิดเรื่อง “ความยุติธรรมทางศีลธรรม” ตามกฎแห่งกรรม สามารถใช้เป็นหลักการพื้นฐานเพื่ออธิบายเรื่อง “ความเป็นธรรมทางสังคม”ได้หรือไม่ เพราะอะไร 2) “ความเป็นธรรม” ที่สามารถใช้อธิบายหรือประเมินค่าความสัมพันธ์ทางสังคมของมนุษย์อย่างมีเหตุผลนั้นวางอยู่บนหลักการใด จากการศึกษาพบว่า พุทธศาสนายอมรับความเป็นธรรมสองนัย คือ 1) ความเป็นธรรมระดับสากล 2) ความเป็นธรรมทางสังคม นัยแรกอิงหลักคำสอนเรื่องกรรม ที่เชื่อว่ามีกฎศีลธรรมควบคุมอำนวยผลตอบแทนอย่างสอดคล้องเหมาะสมกับการกระทำนั้นๆ กฎนี้ทำงานอย่างเป็นกลไก เป็นเหตุผล อยู่เหนือความเข้าใจของมนุษย์ แต่เนื่องจากเป็นมโนทัศน์เชิงบรรยาย ที่มีความซับซ้อนในเชิงทฤษฎี จึงนำไปอธิบายหรือประเมินค่าความสัมพันธ์ทางสังคมได้ยาก นัยที่สองอิงหลักคำสอนทางสังคมการเมืองซึ่งให้ความสำคัญต่อสถานการณ์ในชีวิตปัจจุบัน โดยถือว่า มีความเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กันระหว่างปัจเจกบุคคลกับสังคม พลเมืองกับโครงสร้างอำนาจรัฐ และด้วยแนวคิดที่ว่า “มนุษย์ทุกคนต้องการชีวิตที่ดีงาม และชีวิตที่ดีเกิดขึ้นได้ภายในสังคมที่เป็นธรรม” พุทธศาสนาจึงถือว่า ลักษณะพื้นฐานของความเป็นมนุษย์เป็นเกณฑ์สำคัญในการพิจารณาเพื่อจัดวางระบบตอบแทนความดี (การจัดสรรผลประโยชน์ทางสังคม) หรือความชั่ว (การลงโทษผู้กระทำผิด) ผู้วิจัยจึงเสนอว่า ความเป็นธรรมที่อิงอยู่กับบริบททางสังคมการเมือง น่าจะเป็นปรับใช้กับสังคมทั่วไปได้ดีกว่าความเป็นธรรมที่อิงอยู่กับมโนทัศน์เรื่องกฎแห่งกรรม