บาลีและสันสกฤต : Pali and Sanskrit

Permanent URI for this community

https://harrt.in.th/handle/123456789/4

Browse

Now showing 1 - 20 of 633

Mara in the Pali Canon
จิระศักดิ์ สังเมฆ; ประกาศิต ประกอบผล; Sungmek, Jirasak; Prakobphol, Prakasit (2019)
คำว่า “มาร”ในบางพระสูตรแห่งคัมภีร์พระไตรปิฎก มารมีลักษณะเป็นตัวตนหรือที่เรียกว่า“บุคคลาธิษฐาน”คือจ าแลงตนเป็นสัตว์ เช่น งู ช้าง หรือ โคเป็นต้น บางพระสูตรมารจำแลงตนเป็นมนุษย์ เช่น ชาวนา พราหมณ์ เป็นต้น อย่างไรก็ดี แต่ละพระสูตรไม่ว่ามารจะจำแลงตนเป็นอะไรนั้น เนื้อหาของการสนทนาระหว่างพระพุทธเจ้ากับมาร ภิกษุกับมาร หรือภิกษุณีกับมาร ส่วนมากจะเป็นเนื้อหาเกี่ยวกับหลักปรัชญาชีวิต แต่เนื้อหาบางพระสูตรมารมีลักษณะเป็นนามธรรมหรือเรียกว่า “ธรรมาธิษฐาน”กล่าวคือ กิเลสมาร มารคือกิเลสขันธมารมารคือเบญจขันธ์อภิสังขารมาร มารคืออภิสังขาร เทวปุตตมารมารคือเทพบุตร และมัจจุมารมารคือความตาย
Pānini
Satya Vrat Sastri (1989)
Tridanฺdฺi-sutra ในคัมภีร์ทีรฆาคมะฉบับใบลานภาษาสันสกฤต
Kazunobu, Matsuda (2016)
Tridaṇḍi-sūtra เป็นปฐมสูตรแห่งนิบาตลำดับสุดท้ายที่เรียกว่า “ศีลสกันธิกะ” ในคัมภีร์ทีรฆาคมะฉบับใบลาน ซึ่งได้ค้นพบที่กิลกิตเมื่อไม่นานมานี้ จวบจนกระทั่งปัจจุบัน Tridaṇḍi-sūtra ยังเป็นเพียงที่รู้จักโดยผ่านการอ้างถึงจากคัมภีร์ของฎีกาจารย์ทั้งหลาย เช่นอภิธรรมโกศวฺยาขฺยา รจนาโดยพระยโศมิตร คัมภีร์อภิธรรมโกศฎีกา อุปายิกา รจนาโดยพระศมถเทวะ แม้จะมีการอ้างถึงจากฎีกาจารย์ทั้งหลายทางฝ่ายเหนือแต่ก็ไม่พบพระสูตรใดที่มีชื่อคล้ายกับ Tridaṇḍi-sūtra ในสายอื่น ๆ ทั้ง สายคัมภีร์บาลี หรือแม้กระทั่งสายคัมภีร์อาคมะในพระไตรปิฎกจีนและพระไตรปิฎกทิเบตเองก็ตาม ผู้วิจัยได้เสนอเนื้อหาของ Tridaṇḍi-sūtra ที่เป็นปฐมสูตรพร้อมกับพระสูตรลำดับที่ 2 คือ Piṅgalātreya-sūtra ซึ่งมีเนื้อหาคล้ายกับ Tridaṇḍi-sūtra ที่ปรากฏในโครงสร้างของคัมภีร์ทีรฆาคมะของนิกายสรวาสติวาท อีกทั้งผู้วิจัยได้พบว่าโครงสร้างของ Tridaṇḍi-sūtra และ Piṅgalātreya-sūtra คล้ายกับพระสูตรในคัมภีร์บาลี 2 พระสูตร และสันนิษฐานว่า พระสูตรทั้งหลายเหล่านี้มาจากแหล่งที่เป็นต้นกำเนิดเดียวกัน
กฎหมายมรดกในคัมภีร์ธรรมศาสตร์กับกฎหมายตราสามดวง
บุณฑริกา บุญโญ; Boonyo, Boondarika (2015)
วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มุ่งศึกษาเรื่องกฎหมายมรดกในคัมภีร์ธรรมศาสตร์ 4 ฉบับ ได้แก่ เคาตมธรรมสูตร มนุสมฤติ ยาชญวัลกยสมฤติ และนารทสมฤติ และเปรียบเทียบกับพระอัยการลักษณะมรดกในกฎหมายตราสามดวงเพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ โดยแบ่งออกเป็น 5 ประเด็น ได้แก่ ช่วงเวลาในการแบ่งมรดก ทรัพย์สินที่ตกทอดได้ ผู้มีสิทธิ์รับมรดก ผู้หมดสิทธิ์รับมรดก และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการแบ่งมรดก ผลการศึกษาพบว่า กฎหมายมรดกทั้งในคัมภีร์ธรรมศาสตร์และกฎหมายตราสามดวงมีประเด็นหลักคล้ายคลึงกันแต่มีรายละเอียดแตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด แนวคิดเรื่องความเป็นเจ้าของเหนือทรัพย์มรดกส่งผลให้การแบ่งมรดกตามคัมภีร์ธรรมศาสตร์สามารถกระทำได้ในขณะที่เจ้ามรดกยังมีชีวิตอยู่เนื่องจากถือว่าเป็นสิทธิ์โดยชอบธรรมของทายาท ในขณะที่ตามกฎหมาย ตราสามดวงสิทธิ์เหนือกองมรดกเป็นของเจ้ามรดก การแบ่งมรดกจึงต้องทำเมื่อเจ้าของ ทรัพย์มรดกเสียชีวิตไปแล้ว ในด้านปัจจัยที่ส่งผลต่อส่วนแบ่งมรดกนั้น คัมภีร์ธรรมศาสตร์จะเน้นไปที่ เพศและวรรณะของทายาท ซึ่งเกี่ยวข้องกับสถานภาพในสังคมโดยตรง ส่วนกฎหมายตราสามดวงเน้นความกตัญญูเป็นสำคัญ ปัจจัยหลักที่ส่งผลต่อส่วนแบ่งมรดกตามกฎหมายตราสามดวงจึงเป็นเรื่องของการรักษาพยาบาลและช่วยปลงศพผู้ตาย ส่วนปัจจัยอื่น ๆ เช่น สถานะในครอบครัวขยายหรือการทำงานเป็นปัจจัยรองลงมา ความแตกต่างอย่างยิ่งในรายละเอียดของกฎหมายมรดกในคัมภีร์ธรรมศาสตร์กับกฎหมายตราสามดวงจึงทำให้ไม่อาจสรุปได้ว่ากฎหมายตราสามดวงได้รับอิทธิพลมาจากคัมภีร์ธรรมศาสตร์ของอินเดีย
กริยากรรมวาจกและกริยาการีตในภาษาสันสกฤตสมัยมหากาพย์
ศุภรางศุ์ อินทรารุณ; Indraruna, Subhrangsu (1977)
วิทยานิพนธ์เล่มนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาการสร้างและการใช้กริยากรรมวาจกและกริยาการีต จากคัมภีร์มหากาพย์สองเล่มที่สำคัญที่สุดของอินเดีย คือ รามายณะ และมหาภารตะ ด้วยเหตุที่สมัยมหากาพย์เป็นสมัยต่อเนื่องระหว่างสมัยพระเวทกับสมัยสันสกฤตมาตรฐาน การศึกษานี้จะครอบคลุมทั้งในลักษณะที่เป็นกริยาสำคัญ และเป็นนามกิตก์ กริยากิตก์ ตลอดจนอนุพันธ์อื่น ๆ นอกจากนี้ยังจะได้ศึกษาความสัมพันธ์ของกริยาทั้งสองชนิดนี้กับกริยาขั้นที่หนึ่งและกริยาขั้นที่สองชนิดต่าง ๆ อีกทั้งลักษณะพิเศษในการใช้ภาษาสันสกฤตสมัยมหากาพย์ ที่ทำให้ภาษาสมัยนี้แตกต่างไปจากภาษาสมัยอื่นในด้านที่เกี่ยวกับกริยากรรมวาจกและกริยาการีตอีกด้วย เนื้อเรื่องของวิทยานิพนธ์แบ่งออกเป็น 9 บท บทที่ 1 คือ บทนำ กล่าวถึงจุดประสงค์ และขอบเขตของการวิจัย บทที่ 2 กล่าวถึงศัพท์ทางไวยากรณ์ที่ใช้ในวิทยานิพนธ์เล่มนี้ พร้อมทั้งความหมายและคำจำกัดความ บทที่ 3 กล่าวถึงการสร้างและการใช้กริยากรรมวาจกในลักษณะที่เป็นกริยาสำคัญในประโยค บทที่ 4 กล่าวถึงการสร้างและการใช้กริยาการีตในลักษณะเดียวกับบทที่ 3 บทที่ 5 กล่าวถึงการสร้างและการใช้กริยาขั้นที่สาม อันเกิดจากกริยาขั้นที่สอง ตั้งแต่สองชนิดขึ้นไปผสมกัน บทที่ 6 กล่าวถึงการสร้างและการใช้กิตก์และตัทธิต อันหมายถึงคำประเภทต่าง ๆ ที่สร้างจากธาตุ ในลักษณะที่มิได้เป็นกริยาสำคัญในประโยค บทที่ 7 กล่าวถึงความแตกต่างของภาษาสมัยมหากาพย์กับภาษาสมัยอื่น บทที่ 8 กล่าวถึงความสัมพันธ์ของคำชนิดต่าง ๆ ในประโยคภาษาสันสกฤตโดยมีกริยากรรมวาจกและกริยาการีตเป็นหลัก และบทที่ 9 เป็นบทสรุปผลการวิจัยและเสนอแนะ
กลวิธีการสอนของพระพุทธเจ้าเชิงภาษาภาพพจน์ในพระสุตตันตปิฎก
นาชัย, พระมหากิตติธัช; Nachai, Phramaha Kittithat (2019)
บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของดุษฎีนิพนธ์เรื่อง กลวิธีการสอนของพระพุทธเจ้าเชิงภาษาภาพพจน์ในพระสุตตันตปิฎก มีวัตถุประสงค์ของการวิจัยคือ (๑) เพื่อศึกษาวิธีการสอนของพระพุทธเจ้า (๒) เพื่อศึกษาวิธีการสอนของพระพุทธเจ้าเชิงภาษาภาพพจน์ (๓) เพื่อศึกษาคุณค่าคำสอนของพระพุทธเจ้า การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร ข้อมูลที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้ คือ พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬา เล่มที่ ๙ – ๑๑ ผลการวิจัยพบว่า วิธีการเผยแผ่หลักธรรมของพระพุทธเจ้า ในครั้งพุทธกาล ทรงใช้วิธีการสอนแบบประยุกต์เข้ากับสภาพแวดล้อม ที่แตกต่างกัน ได้แก่ (๑) พุทธวิธีในการสอนแบบตอบปัญหา (๒) พุทธวิธีในการสอนแบบบรรยายธรรม (๓) พุทธวิธีในการสอนแบบสนทนา พุทธวิธีในการสอนเชิงภาษาภาพพจน์ ลำดับแรกที่พบได้แก่ (๑) อุปมา และ สมพจนัย นอกจากนี้ยังพบว่า คุณค่าที่ได้รับในคำสอนของพระพุทธเจ้า แบ่งเป็นประเภท ต่าง ๆ ได้ดังนี้ (๑) ด้านบุคคล, (๒) ด้านสังคม, (๓) ด้านการศึกษา, (๔) ด้านการสอน, (๕) ด้านระบบจักรวาลและ (๖) ด้านประวัติพุทธศาสนา
กษัตริย์ในอุดมคติตามแนวคิดในมหาภารตะและรามายณะที่ปรากฏในจารึกแม่บุญตะวันออกและจารึกแปรรูปของพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2
พระมหากวีศักดิ์ วาปีกุลเศรษฐ์; Wapeekunlaset, Phramaha Kaweesak (2020)
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะความเป็นกษัตริย์ในอุดมคติตามแนวคิดในมหาภารตะและรามายณะที่ปรากฏในจารึกแม่บุญตะวันออกและจารึกแปรรูปของพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 โดยศึกษาจากเนื้อหาที่กวีได้ใช้ตัวละครจากมหาภารตะและรามายณะเพื่อเปรียบกับพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 ว่าสะท้อนความเป็นกษัตริย์ในอุดมคติด้านใดบ้าง ผลการศึกษาพบว่า เนื้อความในจารึกทั้งสองหลักที่กวีนำตัวละครจากมหาภารตะและรามายณะมาเปรียบเทียบกับพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 นั้นสะท้อนให้เห็นลักษณะเด่น 3 ด้าน คือ (1) ความเป็นกษัตริย์นักรบ (2) ความเป็นกษัตริย์นักปกครอง และ (3) ความเป็นกษัตริย์ผู้ทรงธรรม อันแสดงให้เห็นถึงลักษณะความเป็นกษัตริย์ในอุดมคติตามแนวคิดในมหาภารตะและรามายณะ ซึ่งอาจเกิดจากบริบทด้านเมืองหรือการสงครามในสมัยพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 กวีจึงอ้างถึงตัวละครจากวรรณคดีทั้งสองเรื่องที่มุ่งเน้นการรบเพื่อเสริมสร้างภาพลักษณ์อันสูงส่งให้แก่สถาบันกษัตริย์
กัจจายนสุตตนิเทส กัณฑ์ที่ 1-2 (สนธิและนาม) : การตรวจชำระและศึกษา
พระมหาธิติพงศ์ เข็มสันเทียะ (2007)
วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อปริวรรตและตรวจชำระคัมภีร์กัจจายนสุตตนิเทสกัณฑ์ที่ ๑ – ๒ (สนธิ-นาม) เพื่อศึกษาในด้านเนื้อหา วิธีการนำเสนอสาระทางไวยากรณ์ ตลอดถึงวิธีจาร ลงในใบลาน เป็นคัมภีร์อธิบายสูตรของคัมภีร์กัจจายนะ อนึ่ง คัมภีร์กัจจายนสุตตนิเทสนี้ แต่งขึ้นที่ประเทศพม่า โดยพระสัทธัมมโชติปาลเถระ ประมาณศตวรรษที่ ๒๐ ในการตรวจชำระได้ใช้ต้นฉบับเทพชุมนุม วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ซึ่งจารขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งจารได้สมบูรณ์กว่าทุกฉบับมาเป้นต้นฉบับ แล้วนำฉบับอื่นที่หาได้และมีความสมบูรณ์พอที่จะนำมาตรวจชำระ ที่มีอยู่ในหอสมุดแห่งชาติ ๔ ฉบับ คือ ฉบับชาดทึบ-ล่องชาด, ฉบับทองทึบ ไม้ประกับธรรมดา, ฉบับล่องชาด ไม้ประกับทาชาด และฉบับล่องชาด ไม้ประกับลายกำมะลอ พร้อมกันนั้นก็ได้นำฉบับอักษรพม่าและอักษรสีหลมาตรวจสอบเทียบเคียงอีก ๒ ฉบับ รวมเป็น ๗ ฉบับ ในด้านเนื้อหาคัมภีร์กัจจายนสุตตนิเทส (สนธิ-นาม) แบ่งเนื้อหาออกเป็น ๕ บท คือ บทที่ ๑ ว่าด้วยบทนำ พรรณนาถึงความเป็นมา ความสำคัญของปัญหา วิธีดำเนินการวิจัย และการตรวจสอบชำระคัมภีร์ บทที่ ๒ ว่าด้วยการศึกษาวิเคราะห์กัจจายนสุตตนิเทส (สนธิและนาม) ในด้านต่างๆ คือ ความหมาย ประวัติผู้แต่ง สมัยที่แต่ง รวมทั้งเนื้อหาของคัมภีร์กัจจายนสุตตนิเทส เฉพาะสนธิและนาม ต้นฉบับตัวเขียนที่ใช้ในการวิจัยตรวจสอบชำระ วิวัฒนาการความเป้นมาของการจารและคัดลอก ข้อผิดพลาดในการจารแต่ละฉบับ บทที่ ๓ ว่าด้วยกัจจายนสุตตนิเทส (สนธิและนาม) ที่ปริวรรตชำระตรวจสอบแล้ว
กาพยสารวิลาสินีและกาพยคันถะ : ตำราฉันทลักษณ์ไทยที่เขียนเป็นภาษาบาลี
ประคอง นิมมานเหมินท์ (อมรินทร์พริ้นติ้งกรุ๊พ, #VALUE!)
กามเทพในวรรณคดีสันสกฤต
สุมาลี อุดมพงษ์; Udompong, Sumalee (1980)
วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อค้นคว้าเรื่องราวความเป็นมา ตลอดจนบทบาทของกามเทพจากวรรณคดีสันสกฤต ตั้งแต่เมื่อเป็นเพียงนามธรรม จนกระทั่งวิวัฒนาการเป็นเทพเจ้าแห่งความรัก ทั้งนี้เพราะเรื่องของความรักมีกล่าวถึงในวรรณคดีแทบทุกเรื่อง ข้อมูลและหลักฐานต่างๆ ผู้วิจัยได้รวบรวมจากวรรณคดีสันสกฤตต่างๆ ได้แก่ คัมภีร์ฤคเวท คัมภีร์อถรรพเวท มหาภารตะ หริวงศ์ และปุราณะฉบับต่างๆ ผลของการวิจัยนั้นพอสรุปได้ว่า ในคัมภีร์ฤคเวท กามเทพเป็นเพียงนามธรรมอย่างหนึ่ง และปรากฏตัวตนในคัมภีร์อถรรพเวทในฐานะเทพผู้ยิ่งใหญ่องค์หนึ่ง ส่วนบทบาทในฐานะเทพเจ้าแห่งความรักปรากฏแน่ชัดในสมัยกาพย์และปุราณะ บทบาทครั้งสำคัญของกามเทพคือเป็นสื่อรักระหว่างพระศิวะกับพระนางปารวตี จนทำให้กามเทพสูญเสียร่างกายได้นามว่าอนงค์ แต่หลังจากที่กามเทพได้รับพรจากพระศิวะ กามเทพได้เกิดเป็นโอรสของพระกฤษณะกับนางรุกมิณี ชื่อประทยุมน์ บทบาทของประทยุมน์คือเป็นนักรบผู้เก่งกล้า ในทางพุทธศาสนา กามเทพคือมาร ผู้คอยขัดขวางการบำเพ็ญความเพียรของพระพุทธเจ้า ก่อนที่พระองค์จะได้ตรัสรู้ บรรลุสัมมาสัมโพธิญาณ ในวรรณคดีไทยนั้นปรากฏว่าในสมัยสุโขทัย มีเพียงนามกามเทพปรากฏในหลักศิลาจารึกสมัยอยุธยาเป็นต้นมา กามเทพมีฐานะเป็นเทพผู้มีรูปงาม ส่วนผู้ที่ทำให้บทบาทของกามเทพเด่นชัดนั้นได้แก่ พระบาทสมเด็จพระมงกฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งพระองค์ได้ทรงพระราชนิพนธ์วรรณคดีเรื่องต่างๆ และได้พระราชทานพระบรมราชาธิบายเรื่องราวของเทวต่างๆ ของอินเดีย จนทำให้กามเทพเป็นที่รู้จักกันดีในปัจจุบัน.
การกลายเสียงคำบาลี-สันสกฤต
เอื้อน เล่งเจริญ (1977)
การกลายเสียงสระของคำยืมภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาไทย
สาโรจน์ บัวพันธุ์งาม; Buaphanngam, Saroj (2017)
คําายืมในภาษาไทยกว่าครึ่งหนึ่งเป็นคําาที่ยืมมาจากภาษาบาลีและสันสกฤตทั้งนี้เพราะภาษาบาลีและสันสกฤตกับภาษาไทยเกิดการสัมผัสกันนานนับพันปีบทความนี้มุ่งศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางเสียงของคําายืมภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาไทยเฉพาะการกลายเสียงสระเท่านั้น โดยอาศัยแนวคิดด้านการศึกษาภาษาศาสตร์เชิงประวัติและเปรียบเทียบ การเปลี่ยนแปลงทางเสียงของคําายืมภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาไทยเป็นการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นระบบ โดยเฉพาะการกลายเสียงสระในคําายืมภาษาบาลีและสันสกฤตนั้นก็เพื่อปรับลดจําานวนพยางค์ในคําาให้สอดคล้องกับโครงสร้างพยางค์ของคําาไทย กระบวนการกลายเสียงสระในคําายืมภาษาบาลีและสันสกฤต ได้แก่ การยืดสระเสียงสั้นให้เป็นสระเสียงยาว การทอนสระเสียงยาวให้เป็นสระเสียงสั้น การเลื่อนเสียงสระ การกลายเสียงสระจากสระเดี่ยวเป็นสระประสม การกลายเสียงสระจากสระประสมเป็นสระเดี่ยวการกลายเสียงสระเป็นพยัญชนะ และการสูญเสียงสระท้ายคํา
การกำเนิดและพัฒนาการของคัมภีร์พระไตรปิฎก
สุทัศน์ อร่ามรัตน์; ประเวศ อินทองปาน; Aramrattana, Sutus; Intongpan, Praves (2022)
งานวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีระเบียบวิธีวิจัยเชิงเอกสาร มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการกำเนิดและพัฒนาการของคัมภีร์พระไตรปิฎก ผลการวิจัยพบว่า ช่วงก่อนพุทธปรินิพพาน เป็นการท่องจำเนื้อหาคำสอนโดยพระสงฆ์ที่ได้รับฟังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เรียกเนื้อหาเหล่านั้นว่า “พระธรรมวินัย” เมื่อพระพุทธเจ้าทยอยบัญญัติสิกขาบท ก็มีการท่องจำถ่ายทอดกันในกลุ่มพระสงฆ์สายพระอุบาลี เป็นกลุ่มภิกษุผู้เชี่ยวชาญพระวินัยเรียกว่า พระวินัยธร ส่วนพระธรรม จัดเป็นกลุ่มเนื้อหาแบบนวังคสัตถุสาสน์ท่องจำถ่ายทอดโดยกลุ่มพระภิกษุผู้เชี่ยวชาญพระสูตร ซึ่งเป็นพระสงฆ์สายพระอานนท์ที่เรียกว่า พระสุตตันติกะ แล้วมีอีกกลุ่มหนึ่งเรียกว่า พระธรรมกถิกะ มีการสนทนาธรรม คือ ต้นเค้าของพระอภิธรรม ภายหลังพระสารีบุตรได้อ้างเหตุจากการแตกกันของศิษย์นิครนถ์นาฏบุตร จึงขออนุญาตจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสาธิตวิธีการรวบรวมจัดหมวดหมู่พระธรรมวินัยขึ้น ช่วงหลังพุทธปรินิพพาน พบว่า การสังคายนาครั้งที่ 1 ใช้เพียงคำว่า ”พระธรรมและวินัย” เท่านั้น ส่วนการสังคายนาครั้งที่ 2 พบว่าได้มีพระไตรปิฎกแล้ว มีการเพิ่มพระวินัยในส่วนปริวาร แบ่งพระสูตรเป็น 5 นิกายเพิ่มคัมภีร์ปฏิสัมภิทามรรค นิทเทส ในส่วนของ ขุททกนิกาย และปรากฏพระอภิธรรมปิฎก 6 คัมภีร์ ส่วนการสังคายนาครั้งที่ 3 ได้กล่าวถึงการรวบรวมเป็นพระไตรปิฎกครบทั้งพระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎกและพระอภิธรรมปิฎก มีการรจนาคัมภีร์กถาวัตถุของพระโมคคัลลีปุตติสสเถระขึ้น และผนวกเข้าในพระอภิธรรมปิฎก
การเฉลิมฉลองเทศกาลทุรคา
บำรุง คำเอก; Kam-Ek, Bamroong (2010)
ใบบรรดาเทศกาลอินเดียที่สำคัญ ทุรคาบูชา เป็นเทศกาลที่ถูกเฉลิมฉลองอย่างพิเศษทั่วอินเดียโดยเฉพาะอย่างยิ่งในรัฐเบงกอล เรียกว่า “นวราตรี” เพราะมีการบูชาพระเทวีทุรคา 9 คืน และถึงวันที่ 10 เรียก “วิชัยทศมี” ทุรคารูปน่ากลัวเป็นศักดิของพระศิวะ พระองค์ได้ถูกพวกเทวดาเชิญให้ไปปราบมหิษาสูรผู้มาทำความเดือดร้อนพวกเขา มีกล่าวไม่ในสกันทปูราณะเรื่องพระเทวีต่อสู้กับอสูร เรารู้เรื่องพระทุรคาเทวีจากปุราณะ ตันตระก็ถือผู้หญิงเป็นดั่งเทพสตรีเหมือนกัน แต่ตันตระเกี่ยวกับการบูชาเด็กสาวผู้ถูกถือว่าเป็นพระแม่เทวีผู้มีชื่อเสียง ดังนั้นการบูชาพระเทวี (กุมารีบูชา) ได้เกิดในสมัยตันตระ การบูชาทุรคา ส่วนมากได้ปฏิบัติกันในรัฐเบงกอล ระหว่างเวลานี้ประชาชนผู้ภักดีอ่านคัมภีร์มาหาตมยะทุกวัน วันสุดท้ายก็จะลอยรูปพระเทวีในแม่น้ำมีชื่อพระทุรคา ที่รู้กันดีคือ ปารวตี กาลี อุมา เป็นต้น กล่าวไว้ในปูราณะ การบูชาพระเทวีด้วยเนื้อสัตว์และมนุษย์ มาจากคนชั้นต่ำ แล้วคนชั้นสูงได้ยืมไปปฏิบัติ ในเวลานี้ คนทางอุตตรประเทศ(ทางเหนือ) เชื่อว่าพระรามได้ชนะพระราวณะ(ทศกัณฑ์) หลังจากสู้กันเป็นเวลา 10 วัน แล้วประชาชนก็จะเผาหุ่นใหญ่ของพระราวณะ เมฆนาถ และกุมภกรรณในเมืองหลวงใหญ่ ในเมืองไทยที่ถนนสีลม กรุงเทพฯ วัดพระศรีมหาอุมาเทวี เพิ่งจะเฉลิมฉลองเทศกาลทุรคาบูชาไปเมื่อวันที่ 17 ตุลาคม 2553 นี้เอง
การใช้ภาษาบาลี
พระมหาเทียบ สิริญาโณ (มาลัย) (ภาควิชาบาลีและสันสกฤต คณะพุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2004)
การใช้สังเกตสังขยาในจารึกกัลยาณี
ชัยณรงค์ กลิ่นน้อย; Klinnoi, Chainarong (2015)
บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “การศึกษาวิเคราะห์คำศัพท์ภาษาบาลีในจารึกมยะเจดีย์และจารึกกัลยาณีในประเทศพม่า” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อที่จะนำเสนอองค์ความรู้ใหม่ที่ได้รับหลังจากการทำวิจัยในหัวข้อดังกล่าว ในประเด็นเกี่ยวกับการใช้คำสังขยาที่ปรากฏในจารึกกัลยาณี ซึ่งจากการศึกษาพบว่าในจารึกดังกล่าวมีการใช้คำสังขยาทั้ง 3 รูปแบบ ได้แก่ ปกติสังขยา ปูรณสังขยา และสังเกตสังขยา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สังเกตสังขยาที่มีใช้ในจารึกกัลยาณี เป็นเพราะว่า จารึกกัลยาณีมีตัวเลขที่ระบุถึงปีศักราช ดังนั้นเพื่อให้การกำหนดปีศักราช มีกำหนดแน่นอนตายตัว จึงนิยมใช้สังเกตสังขยาเป็นส่วนใหญ่ซึ่งสอดคล้องกับการศึกษาเรื่องศัพท์สัญลักษณ์ที่ใช้แทนเลขศักราชในจารึกภาษาสันสกฤตที่นักวิชาการได้ศึกษาไว้
การใช้อรรถกถาวินิจฉัยศัพท์ดั้งเดิม: กรณีศึกษาคัมภีร์ทีฆนิกาย
บรรเจิด ชวลิตเรืองฤทธิ์; Chaowarithreonglith, Bunchird (2020)
คัมภีร์อรรถกถาบาลีถือเป็นแหล่งข้อมูลขนาดมหึมาที่เป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการศึกษาการสืบทอดพระไตรปิฎกบาลี บทบาทของคัมภีร์อรรถกถายังทวีความสำคัญยิ่งขึ้นเมื่อใช้เป็นเครื่องมือช่วยวินิจฉัยหาคำศัพท์ดั้งเดิมจากบรรดาคำต่างที่ไม่ลงรอยกันที่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฎกบาลีฉบับใบลานรวมถึงฉบับพิมพ์ต่างๆ บทความนี้จะยกตัวอย่างปัญหาคำต่างที่พบในคัมภีร์ทีฆนิกาย พร้อมอธิบายการนำคัมภีร์อรรถกถาที่มีชื่อว่าสุมังคลวิลาสินีมาใช้ในการช่วยวินิจฉัยหาคำศัพท์ดั้งเดิมในพระไตรปิฏก สำหรับต้นฉบับใบลานที่เป็นคัมภีร์ทีฆนิกายนั้นได้รวบรวมโดยโครงการพระไตรปิฎกวิชาการ ประกอบด้วยคัมภีร์ใบลาน 5 สายจารีต ได้แก่ สายอักษรสิงหล พม่า ขอม ธรรม และมอญ รวมจำนวนทั้งสิ้น 48 ฉบับ ทั้งนี้ผู้วิจัยได้แสดงแนวทางการนำคัมภีร์อรรถกถามาใช้งานไว้ 4 แนวทาง คือ (1) ใช้คัมภีร์อรรถกถาเป็นจุดอ้างอิงร่วมกันของนักวิชาการ (2) ใช้บทตั้งในอรรถกถาในฐานะที่เป็นคำศัพท์เก่าแก่ในสมัยพระพุทธโฆสาจารย์ (3) ใช้ตัวช่วยจากข้อมูลที่พบในอรรถาธิบายของอรรถกถาจารย์ และ (4) ใช้ค้นหาคำต่างโบราณอื่นๆ จากสมัยพระพุทธโฆสาจารย์ การฝึกฝนนำคัมภีร์อรรถกถามาใช้งานในรูปแบบดังกล่าว ถือเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการศึกษาคัมภีร์อรรถกถาผ่านภูมิทัศน์แบบใหม่ที่จะช่วยส่งเสริมการเรียนรู้คัมภีร์บาลีแบบ Active Learning เนื่องจากผู้ศึกษาต้องอ่านต้นฉบับบาลีและทำความเข้าใจอรรถกถาจากแง่มุมต่างๆ โดยต้องศึกษาเปรียบเทียบคำต่าง คิดวิเคราะห์ ตั้งคำถาม และค้นหาคำตอบด้วยตัวเองอยู่ตลอดเวลา
การตรวจชำระและแปลคัมภีร์จตุรารักขาอรรถกถาบาลี
สุปราณี พณิชยพงศ์ (สุขุมวิทการพิมพ์, 2020)
การตรวจชำระและศึกษาพุทธานุสสติในคัมภีร์จตุรารักขาอรรถกถาบาลี
สุปราณี พณิชยพงศ์; Supranee Panitchayapong (2019)
การปฏิบัติธรรมแบบพุทธานุสสติ (การระลึกถึงพระสัมมาสัมพุทธเจ้า) ได้รับการสรรเสริญจาก พระสัมมาสัมพุทธเจ้าว่า เป็นเลิศกว่าบรรดากรรมฐานทั้งหลาย ด้วยเหตุนี้ จึงถูกจัดเป็นกรรมฐานตัวแรกของจตุกรรมฐานซึ่งเป็นที่นิยมปฏิบัติกันอย่างแพร่หลายในหมู่พระภิกษุ สามเณร และพุทธบริษัทในประเทศแถบเอเชียใต้ และเอเชียอาคเนย์ เช่น ศรีลังกา ไทย และเมียนมาร์ เป็นต้น งานวิจัยนี้ศึกษาการเจริญพุทธานุสสติในคัมภีร์นอกพระไตรปิฎกบาลีฉบับหนึ่ง ชื่อว่า “จตุรารักขาอรรถกถา” แม้ว่าจะมีเอกสารใบลานคัมภีร์จตุรารักขาอรรถกถาเป็นจำนวนมากถูกเก็บรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ และวัดวาอารามต่าง ๆ ในประเทศไทย แต่ยังไม่พบว่า คัมภีร์ฉบับนี้ได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่สำหรับผู้อ่านแต่อย่างใด ดังนั้นก่อนที่จะศึกษาเนื้อหาในคัมภีร์ จึงมีความจำเป็นที่จะต้องทำการตรวจชำระการปฏิบัติธรรมแบบพุทธานุสสติก่อน โดยการตรวจชำระนี้ ได้ใช้เอกสารใบลานอักษรขอมที่เก็บรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ กรุงเทพ ฯ จำนวน 5 ฉบับ จากนั้นจะเป็นการวิเคราะห์รายละเอียดอื่น ๆ ของคัมภีร์ ได้แก่ ลักษณะของเอกสารใบลานคัมภีร์ จตุรารักขาอรรถกถา ผู้แต่งและวันที่แต่ง สถานที่แต่งและการแพร่หลาย รวมทั้งเนื้อหาสำคัญของคัมภีร์ การวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่า ผู้แต่งคัมภีร์จตุรารักขาอรรถกถามีความรู้เกี่ยวกับหลักธรรมในพระไตรปิฎกและอรรถกถาบาลีเป็นอย่างดี ท่านสามารถที่จะแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า พุทธานุสสติ คือ การปฏิบัติธรรมโดยการระลึกถึงคุณสมบัติของกายสองกายของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คือ รูปกาย และธรรมกาย ซึ่งเป็นสิ่งที่อยู่เหนือปรากฏการณ์ธรรมชาติ และเป็นเรื่องอจินไตย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คุณสมบัติของพระธรรมกายของพระองค์นั้นมีมากเหลือคณานับไม่มีที่สิ้นสุด คุณสมบัติเหล่านั้นเป็นสิ่งที่มีอยู่จริงที่พบได้ทั่วไปในอรรถกถาบาลีทั้งหลายซึ่งถูกแต่งขึ้นในช่วงราวศริสต์ศตวรรษที่ 4-5
การตรวจสอบชำระการศึกษาเชิงวิเคราะห์ คัมภีร์โลกสัณฐานโชตรตนคัณฐี
ทองคำ สุธรรม; Sutham, Thongkam (1990)

Browse

Browsing บาลีและสันสกฤต : Pali and Sanskrit by Language "th"

Results Per Page

Sort Options