วรรณกรรม/วรรณคดีบาลีและสันสกฤต
Permanent URI for this collection
บทความวิจัย บทความวิชาการ รายงานการวิจัย วิทยานิพนธ์ สารนิพนธ์ และหนังสือเกี่ยวกับวรรณคดีบาลี วรรณคดีสันสกฤต ประวัติวรรณคดีบาลี ประวัติวรรณคดีสันสกฤต วรรณคดีบาลีและสันสกฤตในวรรณคดีไทย การศึกษาจารึกและเอกสารโบราณ
Browse
Browsing วรรณกรรม/วรรณคดีบาลีและสันสกฤต by browse.metadata.researchtheme2 "นิทาน"
Now showing 1 - 14 of 14
Results Per Page
Sort Options
- Publicationการศึกษาเชิงวิเคราะห์นิยายรักระหว่างปุรูรวัสกับอุรวคีอารี คงธะรังษี; Kongtarangsi, Aree (1985)วิทยานิพนธ์นี้เริ่มจากประเด็นที่ว่านิยายรักระหว่างปุรูรวัสกับอุรวศีซึ่งปรากฏอยู่ในวรรณคดีสันสกฤตแต่ละสมัยนั้นมีความแตกต่างกัน อันทำให้ผู้ศึกษาไม่แน่ใจเกี่ยวกับฉบับที่ต้นเค้าหรือฉบับที่เป็นที่มาของฉบับอื่น ๆ ประเด็นที่น่าสนใจประการที่สองก็คือ เนื้อเรื่องของนิยายรักระหว่างปุรูรวัสกับอุรวศีสามารถตีความได้หลายประการ นักปราชญ์หลายท่านมีความเห็นแตกต่างกันบางท่านตีความว่าเป็นปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ บางท่านแสดงความเห็นว่าเป็นนิยายพื้นบ้านธรรมดา และบางท่านก็เห็นว่านิยายรักเรื่องนี้เป็นนิยายที่สะท้อนให้เห็นประเพณีการแต่งงานบางประการของคนโบราณ ซึ่งกำหนดเงื่อนไขสำคัญระหว่างเจ้าบ่าวและเจ้าสาว ต่อมาประเพณีนี่ถูกเลิกไป แต่เรื่องราวและเงื่อนไขการแต่งงานยังปรากฏให้เห็นในลักษณะของเทพนิยายในสมัยต่อมา วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายที่จะค้นคว้าให้ทราบว่า ฉบับใดเป็นต้นเค้าและการตีความแบบใดน่าเชื่อที่สุด จึงได้ศึกษาเชิงวิเคราะห์ถึงที่มาและความสัมพันธ์ของนิยายรักระหว่างปุรูรวัสกับอุรวศีฉบับต่างๆ โดยมีวิธีดำเนินการวิจัยเพื่อให้ได้ข้อสรุปที่น่าเชื่อถือและเป็นไปได้ดังนี้คือ รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับนิยายรักระหว่าปุรูรวัสกับอุรวศีฉบับภาษาสันสกฤต และข้อมูลจากวรรณคดีอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง แปลข้อมูลเหล่านั้นเป็นภาษาไทย แล้วศึกษาและวิเคราะห์โดยการเปรียบเทียบจนได้ข้อสรุปว่านิยายรักระหว่างปุรูรวัสกับอุรวศีในคัมภีร์ฤคเวทเป็นฉบับแรกเริ่มและเป็นที่มาของฉบับในศตปถพราหมณะส่วนนิยายรักในศตปถพราหมณะนั้นเป็นที่มาของนิยายรักระหว่างปุรูรวัสกับอุรวศีที่ปรากฏในวรรณคดีสันสกฤตฉบับอื่น ๆ ในสมัยหลัง การศึกษาเปรียบเทียบนิยายรักระหว่างปุรูรวัสกับอุรวศีทุกฉบับ ทำให้ได้ข้อสรุปว่า นิยายรักที่ปรากฏในศตปถพราหมณะเป็นนิยายรักเรื่องแรกที่มีความสมบูรณ์ในตัวและเป็นแบบฉบับของนิยายเรื่องนี้ในวรรณคดีสันสกฤตสมัยหลัง ๆ ส่วนการที่เนื้อเรื่องปรากฏแตกต่างกันนั้นเป็นธรรมชาติที่จำเป็นจะต้องมีการเปลี่ยนแปลงเนื้อเรื่องเพื่อให้เหมาะสมกับจุดประสงค์ เวลา และสถานที่ ตลอดจนลักษณะเฉพาะของวรรณคดีแต่ละเล่ม สำหรับการตีความเนื้อเรื่องนั้น ผู้วิจัยมีความเห็นว่านิยายรักระหว่างปุรูรวัสกับอุรวศีเป็นนิยายที่สะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมประเพณีของการแต่งงานระหว่างชนต่างเผ่าในสมัยโบราณซึ่งปรากฏว่าไม่เป็นที่ยอมรับของสังคมในสมัยต่อมา
- Publicationจริยธรรมในนิทานวิกรมจริต : การศึกษาเชิงวิเคราะห์รัชนี เดชาติวงศ์ ณ อยุธยา; Dechatiwong Na Ayuddhya, Rachanee (1987)วิทยานิพนธ์เล่มนี้มีความมุ่งหมายที่จะศึกษาจริยธรรมของท้าววิกรมาทิตย์ผู้ได้รับยกย่องว่าเป็นพระราชาผู้มีจริยธรรมดีเลิศ เป็นแบบอย่างของพระราชาในอุดมคติ และจริยธรรมอื่นๆ ที่สอดแทรกไว้ในนิทานวิกรมจริตเพื่อสอนจริยธรรมให้แก่ชนชั้นสูง และคนทั่วไป เพราะจากบันทึกของหลวงจีนฟาเหียนแสดงให้เห็นว่าจริยธรรมของพระราชาและคนทั่วไปเป็นรากฐานสำคัญที่ทำให้สังคมของคนอินเดียในสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 5 ซึ่งเป็นรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ 2 ผู้มีสมัญญานามว่า วิกรมาทิตย์ มีความสงบสุขและเจริญรุ่งเรืองมากกว่าสมัยใดๆ เนื้อเรื่องของวิทยานิพนธ์แบ่งออกเป็น 5 บทคือ บทที่ 1 เป็นบทนำกล่าวถึงความเป็นมาของปัญหา ความมุ่งหมายในการวิจัย ขอบเขตของการวิจัยวิธีดำเนินการวิจัย และประโยชน์ที่จะได้รับจากการวิจัย บทที่ 2 ว่าด้วยการศึกษาเกี่ยวกับนิทานวิกรมจริตฉบับภาษาสันสกฤต 4 ฉบับ ซึ่งฉบับภาคใต้เป็นฉบับที่ใกล้เคียงกับต้นฉบับดั้งเดิมมากที่สุด และวิทยานิพนธ์เล่มนี้ได้ใช้ฉบับของภาคใต้เป็นหลักในการศึกษาวิเคราะห์ บทที่ 3 ว่าด้วยจริยธรรมในนิทานวิกรมจริต ซึ่งมีจริยธรรมข้อความเสียสละเป็นจริยธรรมสำคัญของท้าววิกรมาทิตย์ ของชนชั้นสูงและของคนทั่วไป บทที่ 4 ว่าด้วยจริยธรรมที่สามารถนำมาใช้ในสังคมไทยปัจจุบันและจริยธรรมที่ไม่สามารถนำมาใช้ในสังคมไทยปัจจุบัน จริยธรรมที่สามารถนำมาใช้ในสังคมไทยปัจจุบันนั้น บางข้อสามารถนำมาใช้ได้โดยตรง และบางข้อต้องนำมาประยุกต์ก่อนใช้ บทที่ 4 เป็นบทสรุปและข้อเสนอแนะ สาระสำคัญของวิทยานิพนธ์เรื่องนี้อยู่ที่การศึกษาวิเคราะห์จริยธรรมของท้าววิกรมาทิตย์ จริยธรรมของคนในสังคม จริยธรรมข้อที่สำคัญที่สุด และจริยธรรมที่ควรนำมาใช้ในสังคมปัจจุบัน
- Publicationทศกุมารจริต / ทัณฑินกุสุมา รักษมณี; มณีปิ่น พรหมสุทธิรักษ์; ประพจน์ อัศววิรุฬหการ; ชานปิวิชช์ ทัดแก้ว; นาวิน โบษกรนัฏ (มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, 2018)
- Publicationนิทานปักษีปกรณัมฉบับล้านนา : ความสัมพันธ์กับฉบับสันสกฤตและไทยสยาม ภัทรานุประวัติ; Patthranuprawat, Sayam (2005)Tantropakhyana has been well-known in Asia, especially South-East Asia. Nowadays only the 4 divisions of it are found, namely: Nandakapakaranam, Paksipakaranam, Mandukapakaranam and Pisacapakaranam. As for the second one, Paksipakarannam, the available manuscripts are in Sanskrit, Lanna, Lao and Thai. Each begins with the assembly of birds for the selection of their leader. The Sanskrit manuscript consists of 19 tales. The Lanna and Lao versions share the same stories, and each has 16 tales. The Thai manuscript has 18 tales. From the comparative study, it can be concluded that the manuscript written in Lanna should have been influenced by the Sanskrit version because their stories and teachings are similar with each other. Futhermore, the Lanna manuscript might have been a prototype for the Lao and Thai ones. However, due to the addition of Jataka, the stories and teachings found in the Thai version of Paksipakarannam are different from the others.
- Publicationนิทานปัญจตันตระ ฉบับภาษาไทยกุสุมา รักษมณี; มณีปิ่น พรหมสุทธิรักษ์; ประพจน์ อัศววิรุฬหการ; ชานปิวิชช์ ทัดแก้ว; สยาม ภัทรานุประวัติ; นาวิน วรรณเวช (มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2016)
- Publicationนิทานปีศาจปกรฌัม : จากเรื่องผีเลือกนายมาเป็นเป็นปีศาจแต่งงานกับมนุษย์สยาม ภัทรานุประวัติ; Patthranuprawat, Sayam (2003)
- Publicationนิทานเรื่องเจ้าชายอกตัญญูกับหมี : ร่องรอยนิทานสันสกฤตในล้านนาสยาม ภัทรานุประวัติ; Patthranuprawat, Sayam (2006)นิทานอินเดียที่มีพระเจ้าวิกรมาทิตย์เป็นตัวละครเอกนั้น เป็นเรื่องที่แพร่หลายมากในอินเดีย นิทานเรื่องวิกรมาทิตย์ปรากฏทั้งวรรณกรรมมุขปาฐะและวรรณกรรมลายลักษณ์ ทั้งฉบับภาษาสันสกฤตและภาษาท้องถิ่น วรรณกรรมลายลักษณ์เรื่องวิกรมาทิตย์ฉบับภาษาสันสกฤตที่สำคัญมี 2 เรื่องได้แก่ นิทานสิงหาสนทวาตริงศติกา และนิทานเวตาลปัญจวีศติ นักศึกษาวรรณคดีไทยเชื่อว่านิทานทั้ง 2 เรื่องนี้คงเข้าสู่ประเทศไทยโดยวิธีมุขปาฐะ แต่ต้นฉบับนิทานสะเสมิราพญาหมีซึ่งพบที่จังหวัดเชียงใหม่ มีเนื้อเรื่องตรงกับนิทานเรื่องพระเจ้านันทะกับพราหมณ์และเจ้าชายอกตัญญูกับหมีในนิทานสิงหาสนทวาตริงศติกาฉบับภาษาสันสกฤตสำนวนร้อยกรองของอินเดียใต้อย่างมาก เรื่องเสมิราพญาหมีจึงเป็นร่องรอยของนิทานสันสกฤตจากอินเดียใต้ที่เข้ามาสู่อาณาจักรล้านนาตั้งแต่สมัยโบราณ อย่างไรก็ตามผู้เรียบเรียงนิทานเรื่องนี้ก็ได้ปรับเนื้อเรื่องให้เข้ากับความเชื่อทางพุทธศาสนาและท้องถิ่นภาคเหนือ
- Publicationนิทานสันสกฤตที่อ้างถึงเรื่องสุวรรณภูมิสยาม ภัทรานุประวัติ; นาวิน โบษกรนัฏ; Patthranuprawat, Sayam; Bosakaranat, Nawin (2020)คนอินเดียรับรู้เรื่องสุวรรณภูมิมาเป็นเวลานาน เรื่องสุวรรณภูมิจึงปรากฏในหลักฐานชั้นต้นของอินเดียโบราณจำนวนมากโดยเฉพาะวรรณคดีสันสกฤตประเภทนิทานหลายเรื่อง บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมและแปลเรื่องสุวรรณภูมิในนิทานสันสกฤตเป็นภาษาไทย พร้อมทั้งวิเคราะห์บริบทของเรื่องเหล่านั้น ผลการศึกษาพบว่า มีนิทานสันสกฤต 11 เรื่อง ที่อ้างถึงสุวรรณภูมิและสุวรรณทวีป ได้แก่ เรื่องสุปารคชาดกในชาดกมาลา เรื่องสานุทาสและพ่อค้าสองคนในพฤหัตกถาโศลกสังครหะ และเรื่องเจ้าหญิงสองพระองค์ นางอนงค์ประภา พระราชารัตนาธิบดี พราหมณ์จันทรสวามิน พ่อค้าจักระ พ่อค้ารุทระและสมุทรศูร เรื่องอีศวรวรรมัน และเรื่องทีรฆทรรศิน ในกถาสริตสาคร คนไทยรู้จักสุวรรณภูมิผ่านวรรณคดีบาลีซึ่งแสดงมโนทัศน์ว่าเป็นดินแดนในจินตนาการที่ไปถึงได้ยาก ส่วนในนิทานสันสกฤตจะเห็นว่า ชื่อที่หมายถึงสุวรรณภูมิมีทั้งสุวรรณภูมิและสุวรรณทวีปซึ่งน่าจะหมายถึงดินแดนเดียวกัน เรื่องสุวรรณภูมิในนิทานเหล่านี้แสดงร่องรอยของพุทธศาสนาที่เคยรุ่งเรืองในอินเดียเหนือ ทำให้เรื่องสุวรรณภูมิปรากฏในนิทานสันสกฤตซึ่งเป็นของศาสนาฮินดูซึ่งแพร่หลายในอินเดียเหนือด้วยโลกทัศน์ที่เกี่ยวข้องกับสุวรรณภูมิในนิทานสันสกฤตแบ่งออกเป็น 2 ประเด็นสำคัญ ได้แก่ สุวรรณภูมิในฐานะดินแดนอันตรายแต่มั่งคั่ง และสุวรรณภูมิในฐานะดินแดนมหัศจรรย์ แม้ว่าการศึกษาครั้งนี้ยังมิได้ให้ความกระจ่างเรื่องภูมิศาสตร์ของสุวรรณภูมิเพราะเอกสารที่เลือกศึกษาเป็นนิทาน แต่ก็ยังมีคุณค่าในฐานะร่องรอยของเรื่องสุวรรณภูมิในเรื่องเล่าและแสดงมโนทัศน์ของคนอินเดียโบราณที่มีต่อสุวรรณภูมิได้เป็นอย่างดี
- Publicationพม่า มอญ ไทย บาลี: ความหลากหลายของกลุ่มวรรณคดีราชาธิราชในประเทศไทยเจียระไน วิทิตกูล; ชานป์วิชช์ ทัดแก้ว; Vithidkul, Jiaranai; Tudkeao, Chanwit (2020)เรื่องราชาธิราชเป็นวรรณคดีอิงประวัติศาสตร์ซึ่งเกี่ยวพันกับ 3ชนชาติ คือ มอญ พม่า และไทย ในเขตประเทศพม่าพบต้นฉบับหลายส านวนประพันธ์ด้วยภาษาพม่าหรือภาษามอญ ส่วนในประเทศไทยปรากฏหลักฐานวรรณคดีเรื่องราชาธิราชหลายส านวนเช่นกัน มีต้นฉบับทั้งที่เป็นภาษาไทยหรือภาษามอญเก็บรักษาตามสถานที่ต่างๆ เป็นจ านวนไม่น้อย และล่าสุดได้มีการพบต้นฉบับของเรื่องราชาธิราชส านวนภาษาบาลีซึ่งเชื่อกันว่าหายสาบสูญไปแล้วอีกด้วย กระนั้น ความรับรู้เกี่ยวกับวรรณคดีส าคัญเรื่องนี้แม้ในวงวิชาการไทยก็ยังคงเป็นไปอย่างจ ากัดยิ่ง แทบไม่มีการกล่าวถึงเรื่องราชาธิราชส านวนอื่นนอกเหนือจากส านวนเจ้าพระยาพระคลัง(หน)ซึ่งเป็นส านวนหลวงและส านวนหมอบรัดเลซึ่งเป็นส านวนที่ใช้ตีพิมพ์ อีกทั้งยังไม่มีงานศึกษาวิจัยใหม่ๆ อันจะน าไปสู่การทบทวนความรู้เดิมเกี่ยวกับวรรณคดีเรื่องนี้มาเป็นระยะเวลายาวนาน บทความนี้จึงมุ่งส ารวจและน าเสนอเรื่องราชาธิราชฉบับต่างๆ ในประเทศไทยรวมถึงวิเคราะห์ข้อสันนิษฐานดั้งเดิมด้วยข้อมูลใหม่ โดยหวังจะสร้างความตระหนักถึงความหลากหลายทางต้นฉบับและส านวนของวรรณคดีเรื่องนี้ และเพื่อเป็นการอภิปรายภาพรวมล่าสุดของเรื่องราชาธิราชในประเทศไทยด้วย
- Publicationภารตนิยายศักดิ์ศรี แย้มนัดดา (แม่คำผาง, 2004)
- Publicationลักษณะเฉพาะของนิยายสันสกฤตสยาม ภัทรานุประวัติ; Patthranuprawat, Sayam (2004)
- Publicationวิกรมจริต หรือ สิงหาสนทวาตริงศติกาศักดิ์ศรี แย้มนัดดา (แม่คำผาง, 2004)
- Publicationศกุนตลา : การศึกษาเชิงวิเคราะห์ที่มาและความสัมพันธ์ระหว่างฉบับต่าง ๆประเทือง ทินรัตน์; Tinnaratana, Pratuang (1983)
- Publicationหิโตปเทศวัตถุปกรณัม: ร่องรอยของหิโตปเทศฉบับสันสกฤตในประเทศไทยสยาม ภัทรานุประวัติ; Patthranuprawat, Sayam (2002)