ผลการวิจัยพบว่า ทุกข์ในอฆมูลสูตรที่มีความสัมพันธ์กับการเจริญวิปัสสนาภาวนา ได้แก่ การพิจารณากำหนดรู้ทุกข์ในขันธ์ 5 คือ 1) พระโยคาวจรกำหนดรู้ทุกข์คือรูปที่เป็นภูมิของวิปัสสนา เป็นธรรมชาติที่มีลักษณะผันแปรเปลี่ยนแปลงสลายไป โดยการกำหนดรู้รูปขันธ์เป็น...มีลักษณะจำอารมณ์ หมายรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้น เกิดร่วมกับวิญญาณขันธ์ กำหนดรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้นว่าเป็นเหตุให้เกิดทุกข์ 4) กำหนดรู้ทุกข์คือสังขาร โดยในขณะที่กำลังรับรู้อารมณ์ สังขารขันธ์จะปรุงแต่งจิตให้เป็นไปตามอำนาจของคิด 5) กำหนดรู้ทุกข์คือวิญญาณทั้งฝ่าย

ผลการวิจัยพบว่า 1. มนุษย์ในพุทธปรัชญาเถรวาท หมายถึง ผู้มีใจสูง ผู้ประเสริฐ ธรรมชาติและลักษณะของมนุษย์ คือ ขันธ์ 5 ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ มนุษย์มี 5 ประเภท ได้แก่ 1) มนุษย์สัตว์นรก 2) มนุษย์เปรต 3) มนุษย์สัตว์ดิรัจฉาน 4) มนุษย์...เป็น 3 ระดับ ส่วนมนุษย์นิทเช่ มี 2 ประเภท แบ่งมนุษย์ไว้ 3 ระดับ ธรรมชาติและลักษณะของมนุษย์ในพุทธปรัชญาเถรวาท คือ ขันธ์ 5 ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ มีลักษณะปรากฏขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป นิทเช่เห็นว่า ธรรมชาติมนุษย์ คือ พลังอำนาจของกิเลส แสดงออกมาใน

ขันธ์ อายตนะ ธาตุ อินทรีย์ อริยสัจ ปฏิจจสมุปบาท เป็นอารมณ์กัมมัฏฐาน 3) อสุภกัมมัฏฐาน อันเป็นบาทฐานในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนามี 10 ประการ เช่น อุทธุมาตกอสุภกัมมัฏฐาน คือการพิจารณาซากศพที่ขึ้นพองเป็นอารมณ์ของสมถภาวนา เป็นต้น และเมื่อทำให้เกิดวสีชำนาญใน

พบว่า หลักการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในสัตตัฏฐานสูตร คือ โยคีผู้ปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาควรรู้ขันธ์ 5 ในฐานะ 7 ได้แก่ 1) โยคีผู้ปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาควรรู้ชัดรูป คือ รู้ชัดรูปว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และเป็นอนัตตา 2) รู้ชัดความเกิดขึ้นแห่งรูป คือ เพลิดเพลิน...วิปัสสนา และ 3 การเพ่งพินิจปฏิจจสมุปบาท คือ การเกิดขึ้นร่วมกันของธรรม 12 ประการมีอวิชชาเป็นต้น ซึ่งมีความสัมพันธ์กับขันธ์ 5

กายิกทุกข์ เป็นต้น และขันธ์ 5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา แล้วเสด็จกลับไปยังที่ประทับ ต่อมาพระวักกลิก็ฆ่าตัวตายพร้อมกับการบรรลุอรหันต์ และพร้อมกับการดับจิตนั่นเอง

ได้แก่ ขันธ์ 5 อายตนะ 12 ธาตุ 18 อินทรีย์ 22 อริยสัจ 4 ปฏิจจสมุปบาท 12 เป็นอารมณ์วิปัสสนา หรือ เรียกว่า วิปัสสนาภูมิ และการปฏิบัติวิปัสสนาจำเป็นต้องกำหนดธรรมเหล่านี้ เป็นการกำหนดทีละอารมณ์ที่เป็นปัจจุบัน สภาวธรรมใดเกิดขึ้นเฉพาะหน้าให้กำหนดสภาวธรรมนั้นหรือ

เหตุปัจจัยของรูปนามได้ชัดเจน หายใจออก-เข้า จิตตั้งมั่นก็รู้ หายใจออก-เข้า จักเปลื้องจิตก็รู้ ตามนัยแห่งจิตตานุวิปัสสนา จตุกกะที่ 4 ตั้งแต่ข้อ 13–16 ได้แก่ มีสติหายใจออก-เข้า พิจารณาเห็นความไม่เที่ยง ความเป็นทุกข์ ความเป็นอนัตตาในขันธ์ทั้ง 5 รู้แจ้งธรรม... กำหนดกองลมที่กระทบในกายทั้งปวง หายใจออก-เข้า เห็นกองลมทั้งปวงสงบก็รู้ จตุกกะที่ 2 ตั้งแต่ข้อ 5 – 8 คือ เมื่อสติเริ่มละเอียดจะจับชัดที่ความรู้สึกได้ชัดเจน จัดเป็นเวทนานุปัสสนา สามารถแยกรูป-นามออกจากกันได้ชัดเจน หายใจออก-เข้า กำหนดรู้ในจิตสังขารทั้งปวง

มั่นในการกระทำจิตให้มีสมาธิ 5) ปัญญินทรีย์ คือ การตั้งมั่นในปัญญาหรือการรู้แจ้ง รูปขันธ์ หรือกองร่างกายเกิดจากสิ่งที่มาเป็นปัจจัยกันของธาตุทั้ง 4 อันมีธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ หรือเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่ามหาภูตรูป การปรับสมดุลอินทรีย์ 5 ตาม ธาตุ 4...บทความเรื่องการปรับสมดุลอินทรีย์ 5 ตามธาตุทั้ง 4 ในทางพระพุทธศาสนามีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาอินทรีย์ 5 2) เพื่อศึกษาลักษณะของธาตุทั้ง 4 3) เพื่อการปรับสมดุลอินทรีย์ 5 ตามธาตุทั้ง 4 ตามแนวทางพระพุทธศาสนา การศึกษาวิเคราะห์พบว่า อินทรีย์