ผลการวิจัยพบว่า ทุกข์ในอฆมูลสูตรที่มีความสัมพันธ์กับการเจริญวิปัสสนาภาวนา ได้แก่ การพิจารณากำหนดรู้ทุกข์ในขันธ์ 5 คือ 1) พระโยคาวจรกำหนดรู้ทุกข์คือรูปที่เป็นภูมิของวิปัสสนา เป็นธรรมชาติที่มีลักษณะผันแปรเปลี่ยนแปลงสลายไป โดยการกำหนดรู้รูปขันธ์เป็น...มีลักษณะจำอารมณ์ หมายรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้น เกิดร่วมกับวิญญาณขันธ์ กำหนดรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้นว่าเป็นเหตุให้เกิดทุกข์ 4) กำหนดรู้ทุกข์คือสังขาร โดยในขณะที่กำลังรับรู้อารมณ์ สังขารขันธ์จะปรุงแต่งจิตให้เป็นไปตามอำนาจของคิด 5) กำหนดรู้ทุกข์คือวิญญาณทั้งฝ่าย

กายิกทุกข์ เป็นต้น และขันธ์ 5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา แล้วเสด็จกลับไปยังที่ประทับ ต่อมาพระวักกลิก็ฆ่าตัวตายพร้อมกับการบรรลุอรหันต์ และพร้อมกับการดับจิตนั่นเอง

ได้แก่ ขันธ์ 5 อายตนะ 12 ธาตุ 18 อินทรีย์ 22 อริยสัจ 4 ปฏิจจสมุปบาท 12 เป็นอารมณ์วิปัสสนา หรือ เรียกว่า วิปัสสนาภูมิ และการปฏิบัติวิปัสสนาจำเป็นต้องกำหนดธรรมเหล่านี้ เป็นการกำหนดทีละอารมณ์ที่เป็นปัจจุบัน สภาวธรรมใดเกิดขึ้นเฉพาะหน้าให้กำหนดสภาวธรรมนั้นหรือ

พบว่า หลักการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในสัตตัฏฐานสูตร คือ โยคีผู้ปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาควรรู้ขันธ์ 5 ในฐานะ 7 ได้แก่ 1) โยคีผู้ปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาควรรู้ชัดรูป คือ รู้ชัดรูปว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และเป็นอนัตตา 2) รู้ชัดความเกิดขึ้นแห่งรูป คือ เพลิดเพลิน...วิปัสสนา และ 3 การเพ่งพินิจปฏิจจสมุปบาท คือ การเกิดขึ้นร่วมกันของธรรม 12 ประการมีอวิชชาเป็นต้น ซึ่งมีความสัมพันธ์กับขันธ์ 5

มั่นในการกระทำจิตให้มีสมาธิ 5) ปัญญินทรีย์ คือ การตั้งมั่นในปัญญาหรือการรู้แจ้ง รูปขันธ์ หรือกองร่างกายเกิดจากสิ่งที่มาเป็นปัจจัยกันของธาตุทั้ง 4 อันมีธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ หรือเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่ามหาภูตรูป การปรับสมดุลอินทรีย์ 5 ตาม ธาตุ 4...บทความเรื่องการปรับสมดุลอินทรีย์ 5 ตามธาตุทั้ง 4 ในทางพระพุทธศาสนามีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาอินทรีย์ 5 2) เพื่อศึกษาลักษณะของธาตุทั้ง 4 3) เพื่อการปรับสมดุลอินทรีย์ 5 ตามธาตุทั้ง 4 ตามแนวทางพระพุทธศาสนา การศึกษาวิเคราะห์พบว่า อินทรีย์

เหตุปัจจัยของรูปนามได้ชัดเจน หายใจออก-เข้า จิตตั้งมั่นก็รู้ หายใจออก-เข้า จักเปลื้องจิตก็รู้ ตามนัยแห่งจิตตานุวิปัสสนา จตุกกะที่ 4 ตั้งแต่ข้อ 13–16 ได้แก่ มีสติหายใจออก-เข้า พิจารณาเห็นความไม่เที่ยง ความเป็นทุกข์ ความเป็นอนัตตาในขันธ์ทั้ง 5 รู้แจ้งธรรม... กำหนดกองลมที่กระทบในกายทั้งปวง หายใจออก-เข้า เห็นกองลมทั้งปวงสงบก็รู้ จตุกกะที่ 2 ตั้งแต่ข้อ 5 – 8 คือ เมื่อสติเริ่มละเอียดจะจับชัดที่ความรู้สึกได้ชัดเจน จัดเป็นเวทนานุปัสสนา สามารถแยกรูป-นามออกจากกันได้ชัดเจน หายใจออก-เข้า กำหนดรู้ในจิตสังขารทั้งปวง

ขันธ์ อายตนะ ธาตุ อินทรีย์ อริยสัจ ปฏิจจสมุปบาท เป็นอารมณ์กัมมัฏฐาน 3) อสุภกัมมัฏฐาน อันเป็นบาทฐานในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนามี 10 ประการ เช่น อุทธุมาตกอสุภกัมมัฏฐาน คือการพิจารณาซากศพที่ขึ้นพองเป็นอารมณ์ของสมถภาวนา เป็นต้น และเมื่อทำให้เกิดวสีชำนาญใน