บาลีและสันสกฤต : Pali and Sanskrit

Permanent URI for this community

https://harrt.in.th/handle/123456789/4

Browse

Now showing 1 - 20 of 249

An Analytical Study of the Emptiness in the Prajñāpāramitā Hṛdaya Sūtra and in Mahāyāna Schools with Special References to their
Dolma, Skalzang (2016)
This dissertation is of three objectives:- (1) To study the origin and the development of Hṛdaya Sūtra and the translation of it, (2) to study the commentaries of Hṛdaya Sūtra, and (3) to analyse and to compare of the teaching about the Emptiness in Hṛdaya Sūtra and in Mahāyāna schools with special references to their commentaries. This dissertation is a qualitative research study. The main purpose in the writing of this dissertation is to study the Emptiness taught in Prajñāpāramitā Hṛdaya Sūtra and to discuss the way how the concept of emptiness becomes instrumental to overcome all the sufferings and to attain the fully enlightenment. The consulted literary sources include the Tibetan and the Chinese Tripiṭakas, and are specially related to their commentaries and a wide range of scholarly studies of Buddhism, the scientific books, the articles and the electronic sources. From the research it is found as follows: (1) From the modern scholars evidence shows that the exact date of the sutra is unclear, the place of the origin of the Prajñapāramitā is still some controversial. But it can be traced back to the longer version of the text, it can be seen the first origin of Hṛdaya Sūtra took place in the vulture peak at Rājagṛha, and it is generally accepted by scholars. Moreover, we believe primarily on the basis of above scholarly documentary evidence, that the place origin of the Hṛdaya Sūtra possibly in the northern and was composed around the first century B.C. It is also very important to note that the most earlier Indian Sanskrit palm leaves manuscript was preserved today in Horyu-ji temple in Japan since 609 A.D. Except the two leaves version we could not found any original Sanskrit version before the 6th century. The development of the Prajñapāramitā literature in India. The Hṛdaya Sūtra was created in the third stage of development and is the best known of all Prajñapāramitā texts. Followed by, the development of this sutra in china, the translation of first Hṛdaya Sūtra in Chinese started from Dong Wu dynasty by Chih-ch’ien (190-250 C.E). But unfortunately, his translation, however, has been lost since the early 6th century. Now there are eleven versions translations of the Hṛdaya Sūtra in the standard Chinese Tripiṭaka, until Song dynasty. Though there are several different translations, it is the one by the master Xuan-Zang that is most popular and widely adopted throughout the ages, because Xuan-Zang version consists of 260 Chinese characters only, with very clear and simple language. This is also the significance of this version. Recently, the most popular English translation of Hṛdaya Sūtra by E. Conze and this is a very accurate Western version, his translation text words are beautiful and simple than the previous others translation. (2) The commentaries are considerable number, because commentaries are the value of deep understanding the sutra. Based on the history, there are total seven commentaries in Indian Buddhist history. The seven commentaries now preserved in the Tibetan Tripiṭaka, luckily now have been translated into English, but at the same time unfortunately it has been entirely lost in the land of its origin (India). The seven extant Indian commentaries made a big role and influences during the Pāla dynasty. This period exegetes are very carefully examined the sutra of Mahāyāna, we can also clearly see that the Hṛdaya Sūtra is considered line by line through selections from the exegeses of the Pāla period scholars. The more representative commentaries made by Tibetan and Chinese commentators, appeared from the Tang until Qing dynasty. Furthermore, compare with Indian and Tibetan, the Chinese commentaries are double than others two countries. The modern era commentary mostly made by those modern famous Buddhist master’s and internationally expert scholars and make the modern people much easier to take a part in practice through by the light of wisdom and good metaphor given in the contemporary commentary with simple language and easy way. If we compare with the modern and ancient commentaries, we found that, it is suggested that the study of the ancient commentaries is better than the modern one. Early Indian Tibetan and Chinese commentaries are full comprehensive study and exploration of the teachings of ‘Emptiness’ with more wider and deeper from the different perspectives of Mahāyāna Yogācāra, Mādhyamaka, Tathāgatagarbha, and Tantrayāna philosophy etc. (3) Based on the documentary evidence which shows that there are two methods which are Meditation and Prajñā offered by the Prajñāpāramitā Hṛdaya Sūtra to remove the suffering of all the sentient beings. We are unable to attain the fully enlightenment or to be free from the cyclic existence of suffering, if we are lack in any of these two methods.These methods are Interrelated. Only the meditation is not enough. It is needs more cooperation with Prajñā (wisdom) simultaneously. These teachings have also been shared by Theravāda Mahāyāna and Vajrayāna schools. We can say this is the innovation of this dissertation. Moreover, Hṛdaya Sūtra, Mādhyamika and the Yogācāra School particularly accept the teachings of emptiness in the “Mahaprajñāpāramitā Sūtra”, because the emptiness is the main teaching of all the Mahāyāna schools to be completely free from all the suffering. “Mahaprajñāpāramitā Sūtra” is also the one causing Mahāyāna Buddhism to arise in India before a century. The core teaching of the Hṛdaya Sūtra is Prajñā of Emptiness. When it is realized, all the problems come to an end. It is undoubted that this one subject of Emptiness covers all of the Buddha’s teachings. The Hṛdaya Sūtra causes us to think differently, to open our mind eyes and to let our thoughts go beyond the enlightenment” or to reach the shore of the ocean of suffering ‘Nirvāṇa’.
An Analytical Study of Vimalakirti Nirdesa Sutra
Heng, Lin (2016)
Vimalakīrti Nirdeśa Sūtra is a Mahāyāna Buddhist text which was likely to be composed in 100 CE. There are twelve chapters written in prose, they are classical Sanskrit, besides, there are some verses in chapter one and chapter seven, those verses are composed in hybrid Sanskrit. It is a popular and influential sūtra which depicts the teaching addressed to Bodhisattvas by a layman named Vimala. This sūtra is a creative work filled by artistic imaginations. It contains many humorous stories of great wisdom. This is the typical characteristic of Mahāyāna Buddhism. This sūtra is special because it shows respect for non-monastic practitioners and stating the equality of laymen and women in Mahāyāna Buddhism. The Buddha Field is based on the common world and common people. Vimala showed his abhijñā and wisdom. This incredible abhijñā is the teaching method for attracting common people. It empowers the Buddha and Bodhisattvas with supernatural power. This is a suitable and effective way for dharma preaching. Meanwhile, abhijñā also reveals the doctrine of śūnyatā and mokșa. As seen in Vimalakīrti Nirdeśa Sūtra, Vimala appeared to be sick. This is a metaphor which refers to the skandha on the human body, we should not rely our bodies which would finally lead to decay. We should abandon this kind of sick, hollow, useless, impermanent body, never rely on it. We should pursuit the tathāgata-gotra. When we get this kind of body, we can get rid of all illness and troubles. Then, how to get the body of tathāgata-gotra? We need to hold the six pāramitā and go on practicing. Through the virtue of offering (dāna); the first of the 6 six pāramitā, lay people can gain karmic merit by donating to temples. Besides donation, we should practice meditation, as Vimal told, dhyāna can help removing skandha (five aggregates). Also, we have to go through bad conditions. We need to use our wisdom to attain perfect enlightenment. So that the Buddha Field of virtue and great vyūha will appear. Hence, applying the appropriate teaching method with inconceivable skill in liberative technique in Buddhist study is recommended.
Epigraphy and philology in Thailand, Laos and Cambodia : Current studies at the French Research School of the Far East (EFEO)
Francios Lagirarde (ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2003)
Mara in the Pali Canon
จิระศักดิ์ สังเมฆ; ประกาศิต ประกอบผล; Sungmek, Jirasak; Prakobphol, Prakasit (2019)
คำว่า “มาร”ในบางพระสูตรแห่งคัมภีร์พระไตรปิฎก มารมีลักษณะเป็นตัวตนหรือที่เรียกว่า“บุคคลาธิษฐาน”คือจ าแลงตนเป็นสัตว์ เช่น งู ช้าง หรือ โคเป็นต้น บางพระสูตรมารจำแลงตนเป็นมนุษย์ เช่น ชาวนา พราหมณ์ เป็นต้น อย่างไรก็ดี แต่ละพระสูตรไม่ว่ามารจะจำแลงตนเป็นอะไรนั้น เนื้อหาของการสนทนาระหว่างพระพุทธเจ้ากับมาร ภิกษุกับมาร หรือภิกษุณีกับมาร ส่วนมากจะเป็นเนื้อหาเกี่ยวกับหลักปรัชญาชีวิต แต่เนื้อหาบางพระสูตรมารมีลักษณะเป็นนามธรรมหรือเรียกว่า “ธรรมาธิษฐาน”กล่าวคือ กิเลสมาร มารคือกิเลสขันธมารมารคือเบญจขันธ์อภิสังขารมาร มารคืออภิสังขาร เทวปุตตมารมารคือเทพบุตร และมัจจุมารมารคือความตาย
กษัตริย์ในอุดมคติตามแนวคิดในมหาภารตะและรามายณะที่ปรากฏในจารึกแม่บุญตะวันออกและจารึกแปรรูปของพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2
พระมหากวีศักดิ์ วาปีกุลเศรษฐ์; Wapeekunlaset, Phramaha Kaweesak (2020)
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะความเป็นกษัตริย์ในอุดมคติตามแนวคิดในมหาภารตะและรามายณะที่ปรากฏในจารึกแม่บุญตะวันออกและจารึกแปรรูปของพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 โดยศึกษาจากเนื้อหาที่กวีได้ใช้ตัวละครจากมหาภารตะและรามายณะเพื่อเปรียบกับพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 ว่าสะท้อนความเป็นกษัตริย์ในอุดมคติด้านใดบ้าง ผลการศึกษาพบว่า เนื้อความในจารึกทั้งสองหลักที่กวีนำตัวละครจากมหาภารตะและรามายณะมาเปรียบเทียบกับพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 นั้นสะท้อนให้เห็นลักษณะเด่น 3 ด้าน คือ (1) ความเป็นกษัตริย์นักรบ (2) ความเป็นกษัตริย์นักปกครอง และ (3) ความเป็นกษัตริย์ผู้ทรงธรรม อันแสดงให้เห็นถึงลักษณะความเป็นกษัตริย์ในอุดมคติตามแนวคิดในมหาภารตะและรามายณะ ซึ่งอาจเกิดจากบริบทด้านเมืองหรือการสงครามในสมัยพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 กวีจึงอ้างถึงตัวละครจากวรรณคดีทั้งสองเรื่องที่มุ่งเน้นการรบเพื่อเสริมสร้างภาพลักษณ์อันสูงส่งให้แก่สถาบันกษัตริย์
กามเทพในวรรณคดีสันสกฤต
สุมาลี อุดมพงษ์; Udompong, Sumalee (1980)
วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อค้นคว้าเรื่องราวความเป็นมา ตลอดจนบทบาทของกามเทพจากวรรณคดีสันสกฤต ตั้งแต่เมื่อเป็นเพียงนามธรรม จนกระทั่งวิวัฒนาการเป็นเทพเจ้าแห่งความรัก ทั้งนี้เพราะเรื่องของความรักมีกล่าวถึงในวรรณคดีแทบทุกเรื่อง ข้อมูลและหลักฐานต่างๆ ผู้วิจัยได้รวบรวมจากวรรณคดีสันสกฤตต่างๆ ได้แก่ คัมภีร์ฤคเวท คัมภีร์อถรรพเวท มหาภารตะ หริวงศ์ และปุราณะฉบับต่างๆ ผลของการวิจัยนั้นพอสรุปได้ว่า ในคัมภีร์ฤคเวท กามเทพเป็นเพียงนามธรรมอย่างหนึ่ง และปรากฏตัวตนในคัมภีร์อถรรพเวทในฐานะเทพผู้ยิ่งใหญ่องค์หนึ่ง ส่วนบทบาทในฐานะเทพเจ้าแห่งความรักปรากฏแน่ชัดในสมัยกาพย์และปุราณะ บทบาทครั้งสำคัญของกามเทพคือเป็นสื่อรักระหว่างพระศิวะกับพระนางปารวตี จนทำให้กามเทพสูญเสียร่างกายได้นามว่าอนงค์ แต่หลังจากที่กามเทพได้รับพรจากพระศิวะ กามเทพได้เกิดเป็นโอรสของพระกฤษณะกับนางรุกมิณี ชื่อประทยุมน์ บทบาทของประทยุมน์คือเป็นนักรบผู้เก่งกล้า ในทางพุทธศาสนา กามเทพคือมาร ผู้คอยขัดขวางการบำเพ็ญความเพียรของพระพุทธเจ้า ก่อนที่พระองค์จะได้ตรัสรู้ บรรลุสัมมาสัมโพธิญาณ ในวรรณคดีไทยนั้นปรากฏว่าในสมัยสุโขทัย มีเพียงนามกามเทพปรากฏในหลักศิลาจารึกสมัยอยุธยาเป็นต้นมา กามเทพมีฐานะเป็นเทพผู้มีรูปงาม ส่วนผู้ที่ทำให้บทบาทของกามเทพเด่นชัดนั้นได้แก่ พระบาทสมเด็จพระมงกฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งพระองค์ได้ทรงพระราชนิพนธ์วรรณคดีเรื่องต่างๆ และได้พระราชทานพระบรมราชาธิบายเรื่องราวของเทวต่างๆ ของอินเดีย จนทำให้กามเทพเป็นที่รู้จักกันดีในปัจจุบัน.
การกำเนิดและพัฒนาการของคัมภีร์พระไตรปิฎก
สุทัศน์ อร่ามรัตน์; ประเวศ อินทองปาน; Aramrattana, Sutus; Intongpan, Praves (2022)
งานวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีระเบียบวิธีวิจัยเชิงเอกสาร มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการกำเนิดและพัฒนาการของคัมภีร์พระไตรปิฎก ผลการวิจัยพบว่า ช่วงก่อนพุทธปรินิพพาน เป็นการท่องจำเนื้อหาคำสอนโดยพระสงฆ์ที่ได้รับฟังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เรียกเนื้อหาเหล่านั้นว่า “พระธรรมวินัย” เมื่อพระพุทธเจ้าทยอยบัญญัติสิกขาบท ก็มีการท่องจำถ่ายทอดกันในกลุ่มพระสงฆ์สายพระอุบาลี เป็นกลุ่มภิกษุผู้เชี่ยวชาญพระวินัยเรียกว่า พระวินัยธร ส่วนพระธรรม จัดเป็นกลุ่มเนื้อหาแบบนวังคสัตถุสาสน์ท่องจำถ่ายทอดโดยกลุ่มพระภิกษุผู้เชี่ยวชาญพระสูตร ซึ่งเป็นพระสงฆ์สายพระอานนท์ที่เรียกว่า พระสุตตันติกะ แล้วมีอีกกลุ่มหนึ่งเรียกว่า พระธรรมกถิกะ มีการสนทนาธรรม คือ ต้นเค้าของพระอภิธรรม ภายหลังพระสารีบุตรได้อ้างเหตุจากการแตกกันของศิษย์นิครนถ์นาฏบุตร จึงขออนุญาตจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสาธิตวิธีการรวบรวมจัดหมวดหมู่พระธรรมวินัยขึ้น ช่วงหลังพุทธปรินิพพาน พบว่า การสังคายนาครั้งที่ 1 ใช้เพียงคำว่า ”พระธรรมและวินัย” เท่านั้น ส่วนการสังคายนาครั้งที่ 2 พบว่าได้มีพระไตรปิฎกแล้ว มีการเพิ่มพระวินัยในส่วนปริวาร แบ่งพระสูตรเป็น 5 นิกายเพิ่มคัมภีร์ปฏิสัมภิทามรรค นิทเทส ในส่วนของ ขุททกนิกาย และปรากฏพระอภิธรรมปิฎก 6 คัมภีร์ ส่วนการสังคายนาครั้งที่ 3 ได้กล่าวถึงการรวบรวมเป็นพระไตรปิฎกครบทั้งพระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎกและพระอภิธรรมปิฎก มีการรจนาคัมภีร์กถาวัตถุของพระโมคคัลลีปุตติสสเถระขึ้น และผนวกเข้าในพระอภิธรรมปิฎก
การใช้สังเกตสังขยาในจารึกกัลยาณี
ชัยณรงค์ กลิ่นน้อย; Klinnoi, Chainarong (2015)
บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “การศึกษาวิเคราะห์คำศัพท์ภาษาบาลีในจารึกมยะเจดีย์และจารึกกัลยาณีในประเทศพม่า” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อที่จะนำเสนอองค์ความรู้ใหม่ที่ได้รับหลังจากการทำวิจัยในหัวข้อดังกล่าว ในประเด็นเกี่ยวกับการใช้คำสังขยาที่ปรากฏในจารึกกัลยาณี ซึ่งจากการศึกษาพบว่าในจารึกดังกล่าวมีการใช้คำสังขยาทั้ง 3 รูปแบบ ได้แก่ ปกติสังขยา ปูรณสังขยา และสังเกตสังขยา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สังเกตสังขยาที่มีใช้ในจารึกกัลยาณี เป็นเพราะว่า จารึกกัลยาณีมีตัวเลขที่ระบุถึงปีศักราช ดังนั้นเพื่อให้การกำหนดปีศักราช มีกำหนดแน่นอนตายตัว จึงนิยมใช้สังเกตสังขยาเป็นส่วนใหญ่ซึ่งสอดคล้องกับการศึกษาเรื่องศัพท์สัญลักษณ์ที่ใช้แทนเลขศักราชในจารึกภาษาสันสกฤตที่นักวิชาการได้ศึกษาไว้
การใช้อรรถกถาวินิจฉัยศัพท์ดั้งเดิม: กรณีศึกษาคัมภีร์ทีฆนิกาย
บรรเจิด ชวลิตเรืองฤทธิ์; Chaowarithreonglith, Bunchird (2020)
คัมภีร์อรรถกถาบาลีถือเป็นแหล่งข้อมูลขนาดมหึมาที่เป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการศึกษาการสืบทอดพระไตรปิฎกบาลี บทบาทของคัมภีร์อรรถกถายังทวีความสำคัญยิ่งขึ้นเมื่อใช้เป็นเครื่องมือช่วยวินิจฉัยหาคำศัพท์ดั้งเดิมจากบรรดาคำต่างที่ไม่ลงรอยกันที่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฎกบาลีฉบับใบลานรวมถึงฉบับพิมพ์ต่างๆ บทความนี้จะยกตัวอย่างปัญหาคำต่างที่พบในคัมภีร์ทีฆนิกาย พร้อมอธิบายการนำคัมภีร์อรรถกถาที่มีชื่อว่าสุมังคลวิลาสินีมาใช้ในการช่วยวินิจฉัยหาคำศัพท์ดั้งเดิมในพระไตรปิฏก สำหรับต้นฉบับใบลานที่เป็นคัมภีร์ทีฆนิกายนั้นได้รวบรวมโดยโครงการพระไตรปิฎกวิชาการ ประกอบด้วยคัมภีร์ใบลาน 5 สายจารีต ได้แก่ สายอักษรสิงหล พม่า ขอม ธรรม และมอญ รวมจำนวนทั้งสิ้น 48 ฉบับ ทั้งนี้ผู้วิจัยได้แสดงแนวทางการนำคัมภีร์อรรถกถามาใช้งานไว้ 4 แนวทาง คือ (1) ใช้คัมภีร์อรรถกถาเป็นจุดอ้างอิงร่วมกันของนักวิชาการ (2) ใช้บทตั้งในอรรถกถาในฐานะที่เป็นคำศัพท์เก่าแก่ในสมัยพระพุทธโฆสาจารย์ (3) ใช้ตัวช่วยจากข้อมูลที่พบในอรรถาธิบายของอรรถกถาจารย์ และ (4) ใช้ค้นหาคำต่างโบราณอื่นๆ จากสมัยพระพุทธโฆสาจารย์ การฝึกฝนนำคัมภีร์อรรถกถามาใช้งานในรูปแบบดังกล่าว ถือเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการศึกษาคัมภีร์อรรถกถาผ่านภูมิทัศน์แบบใหม่ที่จะช่วยส่งเสริมการเรียนรู้คัมภีร์บาลีแบบ Active Learning เนื่องจากผู้ศึกษาต้องอ่านต้นฉบับบาลีและทำความเข้าใจอรรถกถาจากแง่มุมต่างๆ โดยต้องศึกษาเปรียบเทียบคำต่าง คิดวิเคราะห์ ตั้งคำถาม และค้นหาคำตอบด้วยตัวเองอยู่ตลอดเวลา
การตั้งครรภ์ของภิกษุณี: ความไม่สอดคล้องระหว่างเรื่องเล่ากับบทบัญญัติในครุธรรม
ธนสิทธิ์ ฉัตรสุวรรณ; Chatsuwan, Thanasith (2019)
บทความนี้ต้องการเสนอแนวทางแก้ไขข้อสงสัยบางประการเกี่ยวกับสิกขมานาและบทบัญญัติครุธรรมโดยอ้างหลักฐานหลายแห่งที่ชี้ให้เห็นว่า พระพุทธเจ้าทรงยืดหยุ่นในการใช้ระเบียบเกี่ยวกับสิกขมานาในบางกรณี จากการศึกษาเรื่องเล่าเกี่ยวกับกรณีการตั้งครรภ์ของภิกษุณีที่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฎกและอรรถกถาได้พบคำถามบางประการต่อสถานะของสิกขมานา ซึ่งเป็นขั้นตอนสำคัญที่พระพุทธเจ้ทรงบัญญัติสำหรับสตรีที่ประสงค์จะบวชเป็นภิกษุณีในพุทธศาสนา บทบัญญัติที่วางให้สตรีต้องผ่านสิกขาสมมติเป็นสิกขมานาปรากฏอยู่ในครุธรรมข้อ 6 ซึ่งได้กำหนดให้สิกขมานาต้องถือศีล 6 ข้อเป็นเวลา 2 ปีก่อนที่จะได้รับการพิจารณาให้บวชเป็นภิกษุณีนั้น เป็นเหมือนเครื่องมือปองกันไม่ให้เกิดกรณีการตั้งครรภ์และการคลอดขึ้นในขณะเป็นภิกษุณี เรื่องเล่ากรณีการตั้งครรภ์ของภิกษุณีในคัมภีร์พระไตรปิฎกและอรรถกถาจึงดูเหมือนลักลั่นหรือขัดแย้งต่อบทบัญญัติดังกล่าว ทำให้เกิดข้อสงสัยในบทบัญญัติเกี่ยวกับการเป็นสิกขมานาที่ปรากฏในครุธรรมข้อที่ 6 นั้นว่ามีการบังคับใช้มาก่อนหรือหลังการบวชสตรีกลุ่มแรก
การตีความภาษาทางพระพุทธศาสนาในชาดก เรื่องพระสุธน-มโนห์รา
สัมฤทธิ์ ศรีประทุม; พระครูสุธีคัมภีรญาณ; โสวิทย์ บำรุงภักดิ์; Sripratoom, Samrit; Phrakru Sudhi Khamphirayana; Bamrungphak, Sowit (2018)
การวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์1) เพื่อศึกษาศาสตร์แห่งการตีความภาษาทางพระพุทธศาสนา2) เพื่อศึกษาภาษาสามัญในชาดกเรื่องพระสุธน-มโนห์ราและ3) เพื่อตีความภาษาทางพระพุทธศาสนาในชาดกเรื่องพระสุธน-มโนห์ราการวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยมีการศึกษาเอกสารวิชาการทางพระพุทธศาสนาได้แก่พระไตรปิฎก, อรรถกถา, ชาดก, หนังสือกาพย์กลอนสวดเรื่องพระสุธนงานวิจัยที่เกี่ยวข้องและทฤษฎีการตีความแล้วน าเสนอผลการวิจัยด้วยวิธีวิเคราะห์เชิงพรรณนาและสังเคราะห์ความรู้ตามนัยแห่งอุปนัยผลการวิจัยพบว่า1) ศาสตร์แห่งการตีความภาษาทางพระพุทธศาสนาได้แก่หลักภาษา2 ระดับหลักเนตติปกรณ์และหลักมหาปเทศการตีความประกอบด้วย4 ขั้นตอนคือตีความตามตัวอักษรตีความเชิงบุคลาธิษฐานตีความเชิงอุปมาอุปไมย/การตีความแบบอุปมานิทัศน์และตีความเชิงธรรมาธิษฐาน* 2) การตีความนี้เป็นการตีความตามกระบวนทัศน์หลังนวยุคในชาดกเรื่องพระสุธน-มโนห์ราซึ่งเป็นเป็นนิทานเก่าแก่อายุมากกว่า1500 ปีโดยปรากฏหลักฐานในคัมภีร์มหาวัสตุ(Mahavastu)ของพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายานอันมีแนวคิดการแสดงชาดกที่แฝงไว้ด้วยอุบายในรูปของภาษาสามัญซึ่งจะต้องตีความกลับไปสู่ภาษาทางพระพุทธศาสนาอันเป็นเจตนารมณ์ที่แท้จริงของผู้แต่ง3) โครงสร้างระดับลึกของชาดกเรื่องนี้ประกอบด้วยแนวทางสู่นิพพานตามล าดับขั้นของพระโพธิสัตว์ที่เกี่ยวข้องอยู่ในโพธิญาณคือญาณเครื่องรู้อริยสัจและหลักไตรลักษณ์โดยมีสารัตถะของเรื่องคือหลักอินทรีย์บารมี5 ประการได้แก่(1) หลักอินทรีย์6 คือตาหูจมูกลิ้นกายอุปมาดังพระสุธนและใจอุปมาดังนางมโนห์รา(2) หลักอินทรีย์สังวรอุปมาดังปักษีหัสดีลิงค์, (3) หลักอินทรีย์5 อุปมาดังพญานกอินทรีย์, (4) หลักอัญญินทรีย์อุปมาดังพระอินทร์และ(5) หลักอัญญาตาวินทรีย์คืออินทรีย์ของท่านผู้รู้ทั่วถึงแล้วอุปมาดังพระสุธนและนางมโนห์ราเหาะบินได้ดังนกอินทรีย์กลับเมืองอุดรปัญจาล์
การบำเพ็ญตบะในศาสนาฮินดู
พรพิมล คุ้มอินทร์; Koom-In, Pornpimon (1982)
การบูชายัญในพระไตรปิฎก
พระมหามานพ เจือจันทร์; Chueachan, Phramaha Manop (1997)
การประเมินคุณค่ากวีนิพนธ์สันสกฤต เรื่องกุมารสัมภวะของกาลิทาส
สยาม ภัทรานุประวัติ; Patthranuprawat, Sayam (2003)
การวิเคราะห์ปรัชญาในวรรณกรรมจักกวาฬทีปนี
ประกอบ มีโคตรกอง; สุวิน ทองปั้น; จรัส ลีกา; Meekotkong, Prakob, Thongpan, Suwin; Leeka, Jaras (2021)
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดจักรวาลในพระไตรปิฎก 2) ศึกษาแนวคิดปรัชญาและวรรณกรรมจักกวาฬทีปนี 3) วิเคราะห์ปรัชญาในวรรณกรรมจักกวาฬทีปนี เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยการเก็บข้อมูลจากเอกสารปฐมภูมิและทุติยภูมิ ได้วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีพรรณนาตามหลักอุปนัยวิธี ผลการวิจัยพบว่า1. แนวคิดจักรวาลในพระไตรปิฎกเกี่ยวข้องกับธรรมชาติของโลกธาตุมีความสัมพันธ์กับแนวคิดเรื่อง จิต กรรม สุคติ และทุคติ จักรวาลยังเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์มีสัตว์นรก เปรต อสุรกาย สัตว์ดิรัจฉาน มนุษย์ เทวดา และพรหม มีการแบ่งภพภูมิเป็น 3 คือ 1) กามภพ (กามาวจรภูมิ) 2) รูปภพ (รูปาวจรภูมิ) และ 3) อรูปภพ (อรูปาวจรภูมิ) ซึ่งเป็นสถานที่กำเนิดของสัตว์ตามผลกรรมที่ตนได้กระทำไว้2. แนวคิดทางปรัชญาเกี่ยวข้องกับการดำรงอยู่ของมนุษย์ที่มีความสงสัยแล้วตั้งคำถามเพื่อหาคำตอบจากสิ่งที่ตนเองสงสัยนั้น ด้วยการแสวงหาเหตุผลหรือหลักความจริงตามวิธีการของปรัชญาที่แบ่งเป็น 5 สาขาหลัก ได้แก่ อภิปรัชญา ญาณวิทยา จริยศาสตร์ สุนทรียศาสตร์ และตรรกศาสตร์ วรรณกรรมจักกวาฬทีปนี พระสิริมังคลาจารย์เป็นผู้แต่งเพื่ออธิบายจักรวาล มีเนื้อหาแบ่งเป็น 6 กัณฑ์ คือ 1) จักกวาฬ สรูปาทินิทฺเทส 2) ปัพฺพตนิทฺเทส 3) ชลาสยนิทฺเทส 4) ทีปนิทฺเทส 5) ภูมินิทฺเทส 6) ปกิณฺณกวินิจฺฉัย3. วรรณกรรมจักรวาลทีปนี สังเคราะห์เข้าในอภิปรัชญาได้ 3 ทฤษฎี คือ 1) ทฤษฎีสสารนิยม 2) ทฤษฎีจิตนิยม 3) ทฤษฎีธรรมชาตินิยม ญาณวิทยา พบว่า เป็นกระบวนการการเข้าถึงเทวภูมิด้วยฌานสมาบัติ และจริยศาสตร์ พบว่า การที่สัตว์ไปเกิดในภูมิทั้ง 2 นั้น เป็นเพราะผลกรรมโดยมีที่ไป 2 ทาง คือ อบายภูมิ และเทวภูมิ และวรรณกรรมจักกวาฬทีปนีไม่ได้เน้นปัญหาในอภิปรัชญาแต่จะเน้นญาณวิทยาเพราะเป็นเครื่องมือนำไปสู่โลกุตตรปัญญา และเน้นจริยศาสตร์เพราะเป็นสาเหตุทำให้สัตว์ไปเกิดในภพภูมิต่างๆ ตามผลกรรมที่ได้ทำไว้
การวิเคราะห์อัคคัญญสูตร
ศิริศักดิ์ อภิศักดิ์มนตรี; ธณิกานต์ วรธรรมานนท์; Apisakmontree, Sirisak; Warathammanon, Tanikan (2017)
บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แก่นเรื่อง หลักธรรม และอิทธิพลของอัคคัญญสูตรที่มีต่อวรรณกรรมพระพุทธศาสนาตลอดจนถึงวรรณกรรมล้านนาผลการวิเคราะห์พบว่า 1. แก่นเรื่องของอัคคัญญสูตรเกี่ยวข้องกับความเท่าเทียมกันของมนุษย์ทั้งทางการกําาเนิดและทางความประพฤติ 2. หลักธรรมที่ปรากฏในอัคคัญญสูตร ได้แก่ ไตรลักษณ์ ปฏิจจสมุปบาท กุศลกรรมบถ 10 กับโพธิปักขิยธรรม 7 หลักธรรมทั้งหมดสอดคล้องและสนับสนุนแก่นเรื่อง เป็นไปเพื่อการสลายระบบวรรณะของพราหมณ์ ซึ่งมีความเชื่อว่ามนุษย์ไม่เท่าเทียมกัน เพราะชาติกําาเนิด อันเป็นต้นเหตุให้มนุษย์ติดข้องในวัฏสงสาร 3. นิทานโบราณเกี่ยวกับการกําาเนิดโลก มนุษย์ สังคม และวรรณะในอัคคัญญสูตร ส่งอิทธิพลให้กับวรรณกรรมพระพุทธศาสนาประเภทโลกศาสตร์ อันมีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายลักษณะภูมิศาสตร์ของโลกและสัตว์โลกตามคติพุทธศาสนา ทั้งยังส่งอิทธิพลให้วรรณกรรมล้านนา ประเภทตําานานการสร้างบ้านเมือง อันมีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายที่มาของกษัตริย์ล้านนา ว่าสืบมาจากพระมหาสมมติหรือพระพุทธเจ้าศากยโคดม ทั้งนี้วรรณกรรมทั้งสองประเภทข้างต้น ไม่ได้สะท้อนแก่นเรื่องของอัคคัญญสูตร
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์คชศาสตร์ของปาลกาปยะ
ธวัชชัย ดุลยสุจริต; Dulyasucharit, Thawatchai (2020)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อแปลเนื้อหาของคัมภีร์คชศาสตร์ของปาลกาปยะเป็นภาษาไทย และเพื่อวิเคราะห์คัมภีร์คชศาสตร์ของปาลกาปยะ โดยใช้ต้นฉบับภาษาสันสกฤต อักษรเทวนาครี ที่ชำระโดยสิทธารถ เยศวันต วากัณกร และคณะ ผลการวิจัยพบว่า คัมภีร์คชศาสตร์แต่งเป็นภาษาสันสกฤตแบบแผน เนื้อหาส่วนใหญ่เป็นร้อยกรอง มีทั้งสิ้น 19 บท หรือประกรณ์ เนื้อหาว่าด้วยตำนานช้าง ช้างประจำทิศ คำสาปที่มีต่อช้าง ลักษณะป่าของช้าง การเติบโตของช้างวัยต่างๆ ช้างในแต่ละภูมิภาค การจับช้าง ลักษณะของช้าง ช้างอังศะที่มีส่วนของเทพเจ้า มีสีผิวและความสว่างของช้าง กลิ่นของช้าง กำลังของช้าง คุณทั้งสาม การเดิน ร่องรอยของช้าง ลักษณะโทษ ขนาด และที่นั่งบนหลังช้างส่วนของคำประพันธ์นั้น พบว่ามีการใช้ฉันท์ทั้งสิ้น 10 ชนิด โดยมีอนุษฏุภเป็นหลักพบอยู่ในทุกประกรณ์ บางประกรณ์มีฉันท์มากถึง 6 ชนิด นอกจากนี้ยังมีการใช้คำที่หมายถึงช้าง 24 คำ คำที่พบบ่อยคือ คช กริน มาตังคะ เป็นต้น ทั้งยังมีคำเรียกช้างวัยต่าง ๆ และช้างประจำทิศทั้ง 8 รวมทั้งนางช้างและลูกๆ ด้วย การจับช้างในคัมภีร์คชศาสตร์มี 5 วิธี คือการล้อมเพนียด การใช้ช้างต่อ การไล่จับ ขุดหลุมพราง และขุดหลุมลึก ผู้แต่งคัมภีร์ได้ใช้วิธีการเปรียบเทียบเพื่อพรรณากลิ่นช้างทั้งหมด 40 กลิ่น สุดท้ายผู้วิจัยได้รวบรวมศัพท์เกี่ยวกับช้างประมาณ 250 คำ เพื่อให้ทราบถึงความหมายที่เกี่ยวข้องกับช้างโดยเฉพาะ
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์ชินจริต
วาสน์ มุขยานุวงศ์; Mukhayanuvong, Wart (1988)
วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจชำระ แปล และศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์ชินจริต อันเป็นคัมภีร์บาลีเกี่ยวกับพุทธประวัติของพระเมธังกรเถระชาวลังกา รจนาในสมัยพระเจ้าภุวเนกพาหุ ที่ 1 พ.ศ. 1820-1830 โดยใช้ต้นฉบับคัมภีร์ใบลาน 3 ฉบับ จากหอสมุดแห่งชาติ ฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน 2 ฉบับ คือ ของสมาคมบาลีปกรณ์และของสหภาพพม่า ในด้านเนื้อเรื่อง พระเมธังกรเถระได้อาศัยเนื้อเรื่องที่มีอยู่ในคัมภีร์ต่างๆ เช่น พระไตรปิฎก อรรถกถาพุทธวงศ์ นิทานกถาของอรรถกถาชาดก เป็นต้น มาเรียบเรียงขึ้นใหม่ในลักษณะย่อเรื่อง เนื้อเรื่องในคัมภีร์ชินจริตจึงไม่เด่นและไม่แตกต่างจากเรื่องพุทธประวัติในวรรณคดีบาลีทั่วไป ลักษณะพิเศษของคัมภีร์ชินจริตอยู่ที่วิธีการเสนอเนื้อหา โดยแต่งเป็นฉันท์ทั้งหมด 472 คาถา ล้วนเป็นฉันทวรรณพฤติ 12 ชนิด ฉันท์เหล่านั้นเป็นที่ปรากฏอยู่ในคัมภีร์วุตโตทัย 11 ชนิด ส่วนฉันท์อีกชนิดหนึ่งไม่ปรากฏในตำราฉันท์ทั้งฝ่ายบาลีและสันสกฤต ด้านอลังการมีการใช้สัททาลังการ และอรรถาลังการได้อย่างดีเยี่ยม ด้านสำนวนภาษา พระเมธังกรเถระได้ใช้คำคำเดียวในหลายความหมาย และได้สร้างคำคุณศัพท์และคำสมาสเพื่อสรรเสริญพระสัมมาสัมมาพุทธเจ้าขึ้นเป็นพิเศษจำนวนมาก ลักษณะต่างๆ เหล่านี้ทำให้คัมภีร์ชินจริต เป็นวรรณคดีประเภทกาวฺยสรรเสริญพระพุทธคุณที่ดีเยี่ยมเรื่องหนึ่งในวรรณคดีบาลี
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์โพธิจรรยาวตาร
พระมหาวิชาญ กำเหนิดกลับ; Kamnerdlab, PraMaha Vichan (2006)
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา ขอบเขตเนื้อหา แนวความคิดและหลักการดำเนินชีวิตของพระโพธิสัตว์ รวมถึงศึกษาวิเคราะห์หลักธรรมสำคัญและทรรศนะทางปรัชญาที่ปรากฏอยู่ในคัมภีร์โพธิจรรยาวตาร และอิทธิพลของคัมภีร์อื่น ๆ ที่มีต่อคัมภีร์นี้ ผลการศึกษาพบว่า คัมภีร์โพธิจรรยาวตารนี้ พระศานติเทวะได้ประพันธ์ขึ้นในคริตศตวรรษที่ 7-8 (ค.ศ.685-763) มีเนื้อหาทั้งหมดประกอบด้วย 10 ปริเฉทหรือบท มีจำนวนโศลกทั้งสิ้น 913 โศลก ในการประพันธ์ได้ใช้ฉันทลักษณ์ 11 ชนิด และนิยมใช้อนุษฏุกฉันท์มากที่สุด พบว่า งานวรรณกรรมที่เกิดขึ้นก่อนหน้า ทั้งของพระพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาทและมหายาน คือ คัมภีร์ขุททกนิกาย คัมภีร์มหาวิภังค์ คัมภีร์สุพาหุปฤจฉาสูตร คัมภีร์อากาศครรภสูตรและคัมภีร์สูตรสมุจจัย ได้มีอิทธิพลทางความคิดทั้งโดยตรงและโดยอ้อมต่อการประพันธ์คัมภีร์โพธิจรรยาวตาร หลักการดำเนินชีวิตหรือขั้นตอนการเป็นพระโพธิสัตว์อันเรียกว่า โพธิสัตวจรรยา ที่มีปรากฏอยู่ในคัมภีร์โพธิจรรยาวตารนั้น ประกอบด้วยขั้นตอนสำคัญ 4 ขั้นตอน คือ ขั้นอนุตตรบูชา ขั้นโพธิจิต ขั้นปณิธานและขั้นบำเพ็ญบารมี 6 คัมภีร์โพธิจรรยาวตารได้แสดงหลักธรรมสำคัญ คือ กฎอิทัปปัจจยตา หรือ ศูนยตาขึ้นเป็นแกนกลางหลักสำคัญ พัฒนาระบบปรัชญาของนิกายมาธยมิกให้สูงเด่นขึ้น โดยพระศานติเทวะได้อธิบายและนำเสนอทรรศนะข้อโต้แย้งทางอภิปรัชญาของตน กับสำนักนิกายอื่น ๆ ด้วยระบบวิภาษวิธี หลักการสำคัญของศูนยตา ก็คือ สรรพสิ่งทั้งที่เป็นสังขตธรรมและอสังคตธรรม เป็นสัตและไม่ใช่สัต มีผู้สร้างและไม่มีผู้สร้าง ล้วนเกิดขึ้น ตั้งอยู่และดับไป ด้วยเหตุปัจจัยที่ส่งผลสืบเนื่องกันมาเท่านั้น สิ่งต่าง ๆ ไม่อาจดำรงสวลักษณะได้ด้วยตัวของมันเองแต่อย่างใด
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินัยวัสตุ-ศึกษาเฉพาะไภษัชยวัสตุ
เสกสรรค์ สว่างศรี; Sawangsri, Seksan (2019)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อปริวรรตและแปลคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ เฉพาะส่วนที่ว่าด้วยไภษัชยวัสตุจากต้นฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาไทย รวมถึงศึกษาความเป็นมาและลักษณะทางด้านภาษาของคัมภีร์ รวมทั้งภาพสะท้อนทางด้านต่าง ๆ หลักธรรมที่ปรากฏในคัมภีร์ ผลจากการปริวรรตและแปลคัมภีร์นั้นพบว่า คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุส่วนใหญ่โดยเฉพาะส่วนที่เป็นร้อยแก้วประพันธ์ด้วยภาษาสันสกฤตมาตรฐาน ซึ่งเป็นการประพันธ์ที่เรียบง่ายและถูกต้องตามหลักไวยากรณ์ ส่วนที่เป็นร้อยกรองหรือคาถาเท่านั้นที่ประพันธ์ด้วยภาษาสันสกฤตผสม ซึ่งไม่ได้เป็นไปตามหลักไวยากรณ์ของภาษาสันสกฤตมาตรฐาน อาจเป็นเพราะส่วนที่เป็นคาถานั้นผู้ประพันธ์จำเป็นต้องใช้ศัพท์เฉพาะทางพุทธศาสนาซึ่งอาจเป็นภาษาถิ่นบาลี หรือถิ่นปรากฤต ทั้งนี้ก็เพื่อให้เป็นไปตามฉันทลักษณ์ที่ตนต้องการ อีกทั้งยังมีการใช้ภาษาอย่างประณีตพรรณนาเรื่องไว้อย่างเด่นชัด มีการเปรียบเทียบให้ผู้อ่านได้เห็นภาพราวกับอยู่ในสถานที่หรือสถานการณ์นั้น ๆ ปรากฏทั้งศัพทาลังการและอรรถาลังการ ในส่วนที่เป็นเนื้อหาของคัมภีร์นั้นปรากฏชื่อสมุนไพรที่ใช้เป็นเภสัชซึ่งมีอยู่หลายชนิด โดยบางชนิดกล่าวไว้แต่เพียงว่า ทรงอนุญาตให้ใช้เป็นยาเท่านั้นแต่มิได้ระบุว่าใช้เป็นยาอะไรหรือรักษาโรคอะไรได้บ้าง นอกจากเรื่องยาแล้วไภษัชยวัสตุนั้นยังประกอบไปด้วยข้อมูลที่สำคัญสะท้อนให้เห็นถึงความเป็นอยู่ของชีวิตผู้คนในครั้งพุทธกาลหรือช่วงหลังพุทธกาล ด้านการปกครอง ด้านฐานะและบทบาทของคนในสังคมยังคงแบ่งกันชัดเจนตามระบบวรรณะทั้ง 4 ได้แก่ พราหมณ์ กษัตริย์ แพศย์ และศูทร อย่างชัดเจน และอาชีพหลักของผู้คนในสมัยนั้นแบ่งออกเป็น 5 ประเภทด้วยกันคือ 1. งานเกษตรกรรม 2. งานอุตสาหกรรม 3. งานธุรกิจ 4. งานคหกรรม 5. งานศิลปกรรม ด้านการศึกษา ส่วนใหญ่ที่ปรากฏอยู่ในคัมภีร์จะเป็นการศึกษาของพระภิกษุที่เล่าเรียนพระไตรปิฎกและพระธรรมวินัยที่พระพุทธเจ้าตรัสสอน รวมไปถึงศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับเวทมนตร์ นอกจากนี้ยังมีศึกษาของพราหมณ์ที่เรียนจบเวทางคศาสตร์ การศึกษาของกษัตริย์เกี่ยวกับอักษรศาสตร์และและสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับทักษะทางด้านกายภาพ ด้านวัฒนธรรมและประเพณีสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมการบริโภค การแต่งกาย อาหาร เครื่องดื่ม เครื่องประดับ ถึงแม้คัมภีร์ไภษัชยวัสตุนั้นจะเป็นคัมภีร์ทางพุทธศาสนาที่มุ่งเน้นนำเสนอหลักคำสอนทางพุทธศาสนาแต่ก็ยังสะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตแบบพราหมณ์-ฮินดูอีกด้วยโดยเฉพาะพิธีที่จะต้องปฏิบัติในแต่ละช่วงของชีวิตหรือพิธีสังสการ ด้านศาสนาในไภษัชยวัสตุนั้นกล่าวถึงศรัทธาหรือหลักความเชื่อ ซึ่งหลักความเชื่อนี้เองได้มุ่งเน้นสอนให้พุทธศาสนิกชนเชื่อเรื่องพระพุทธเจ้าและเรื่องกรรม คือเชื่อว่าพระพุทธเจ้าทรงมีอยู่จริง เชื่อในการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า และเชื่อเรื่องกฎแห่งกรรมว่า กรรมที่ทำนั้นจะให้ผลแน่นอนทั้งกรรมดีและกรรมชั่ว ทำกรรมดีก็ได้ผลดี ทำกรรมชั่วก็ได้ผลชั่ว อีกทั้งมีการกล่าวถึงวิถีชีวิตของพุทธศาสนิกชน พุทธศาสนสถาน และรูปแบบของการสักการะในยุคสมัยนั้นมีอย่างต่าง ๆ เช่น การสวดบทสดุดี การระลึกถึง การถวายก้อนดินเหนียว ดอกไม้ พวงมาลัย ประทีป เป็นต้น

Browse

Browsing บาลีและสันสกฤต : Pali and Sanskrit by browse.metadata.researchtheme1 "วิเคราะห์วรรณกรรม/วรรณคดี"

Results Per Page

Sort Options