บทความนี้เป็นการศึกษาอุเบกขาในพระพุทธศาสนาและหวู่เว่ยในลัทธิเต๋า เพื่อต้องการทราบความหมายที่แท้จริงของหลักธรรมทั้งสองคืออะไร สามารถนำไปใช้ในกรณีใด มีกระบวนการใช้เหมือนกันหรือแตกต่างกันอย่างไร มีหลักการสอนหรือมีเป้าหมายในการสอนเรื่องนี้เอาไว้อย่างไร... จากการศึกษาพบว่า หลักอุเบกขาธรรมในพระพุทธศาสนาและเต๋าเป็นหลักคำสอนที่อยู่บนความเมตตา กรุณา มุทิตา ในสรรพสัตว์เหมือนกัน ในด้านการสอนอุเบกขาธรรมในพระพุทธศาสนามีหลักการที่ค่อนข้างละเอียด สอนอย่างมีระเบียบแบบแผน หลักอุเบกเขาย่อมมีความสัมพันธ์หรือเกื้อกูล

ความขัดแย้งทางศีลธรรม แนวคิดการกระทำเพื่อหน้าที่ของค้านท์ ไม่สามารถแก้ปัญหาในสถานการณ์นี้ได้ เพราะยึดถือความดีว่าต้องเป็นจริงแท้อย่างเป็นกฎสัมบูรณ์ ไม่มีการยืดหยุ่น จึงทำให้เงื่อนไขที่รัดตรึงหลักการของตัวเองจนไม่สามารถหาทางออกได้....เพื่อวิพากษ์เปรียบเทียบแนวคิดการกระทำเพื่อหน้าที่ในภัควัทคีตา และจริยศาสตร์ของค้านท์ จากการศึกษาพบว่า 1.แนวแนวคิดการกระทำเพื่อหน้าที่ในคัมภีร์ภควัทคีตา พบว่าการกระทำเพื่อหน้าที่เป็นการกระทำในสิ่งที่ต้องการทำ โดยมีหลักคือการกระทำด้วยการใช้ปัญญาแล้วสละผล

ผลการวิจัยด้วยวิธี วิเคราะห์เป็นแบบพรรณนา ผลการวิจัย พบว่า 1) หลักพุทธจริยศาสตร์นั้นตามหลักการของพระพุทธศาสนามีหลักสัจธรรมที่ปรากฏในพระไตรปิฎก ซึ่งสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วน คือ 1) ธรรมที่เป็นกฎเกณฑ์ข้อเท็จจริงทางธรรมชาติที่พระพุทธองค์ทรงค้นพบว่ามี... ประชาชนในโลกนี้ เพื่อให้อยู่ร่วมกันอย่างสุข สงบ ซึ่งหลักบัญญัตินี้เรียกว่า “หลักศีลธรรมหรือหลักจริยธรรม” ส่วนหลักจริยศาสตร์ของศาสนาคริสต์ ได้แก่ บัญญัติ 10 ประการ ประกอบด้วย 1. ห้ามนับถือพระเจ้าอื่น นอกจากพระยโฮวา 2. ห้ามบูชารูปเคารพ 3. ห้ามเอ่ยนามพระผู้

แล้วเขียนวิเคราะห์ข้อมูลและนำเสนอแบบพรรณาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า ในพุทธปรัชญาเถรวาท จิต หมายถึง ความคิด ธรรมชาติที่รู้อารมณ์ มีการรับรู้อารมณ์ทั้งภายนอกและภายในอยู่เสมอ วิถีจิตเป็นสังขารธรรมที่ถูกปรุงแต่ง มีลักษณะเกิดดับต่อเนื่องไม่ขาดสาย จิตหรือ...ตลอดเวลา ดำรงอยู่ภายใต้หลักไตรลักษณ์ คืออนิจจัง ทุกขังและอนัตตา ส่วนปรัชญาจิตนิยมตะวันตกมองว่าจิตเป็นลักษณะที่เที่ยงแท้และเป็นอมตะเพราะเป็นวิญญาณที่ได้รับมาจากสิ่งสัมบูรณ์คือพระเจ้า

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาความสอดคล้องของวิทยาศาสตร์กับพระพุทธศาสนา เน้นเฉพาะการเข้าถึงความจริงตามหลักธรรมนิยาม โดยศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎก หนังสือและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง จากการศึกษาพบว่า หลักการค้นหาความจริงระหว่างวิทยาศาสตร์กับธรรม...เรื่องอุตุนิยามและพีชนิยามเพียงเล็กน้อย ส่วนนักวิทยาศาสตร์เน้นในส่วนเหตุผลทางรูปธรรมที่เกี่ยวกับอุตุนิยามและพีชนิยาม แต่สนใจในจิตตนิยามเพียงเล็กน้อย

ไม่เบียดเบียนทางวจีกรรม การไม่เบียดเบียนทางมโนกรรม หลักการอหิงสาเป็นบรมธรรมและมีอนุพรต 5 เป็นเกณฑ์ตัดสินทางจริยธรรมขั้นพื้นฐาน ผู้นับถือศาสนาเชนจะมีแนวทางการปฏิบัติที่แตกต่างกันไปตามสถานะของบุคคล การไม่เบียดเบียนกันเป็นสิ่งสำคัญให้ทุกคนอยู่ในสังคมร่วม...การฝึก อบรม หรือฝึกฝนให้เกิดเป็นคุณธรรมประจำจิตใจก่อนแล้วจึงแสดงออกมาในรูปของพฤติกรรมภายนอกอันได้แก่ทางกาย และวาจา เป็นหลักธรรมพื้นฐานของธรรมอื่น ๆ ที่จะเกิดขึ้น เป็นคุณธรรมที่เป็นพื้นฐานภายในจิตใจ ผู้เจริญเมตตาระดับสูงสามารถเข้าสู่ความเป็นพระอริยะ

ในเรื่องหลักธรรม เถรวาทแบบเดิมได้แบ่งธรรมะและอธรรมออกชัดเจน แต่ในพุทธตันตระได้กล่าวว่ากุศลภาวะและอกุศลภาวะมีอยู่ในพระพุทธเจ้า ในด้านพระโพธิสัตว์ที่มีปางต่างๆทั้งปางสวยงามและปางดุร้าย เป็นเรื่องที่ต้องทำความเข้าใจว่าพระพุทธศาสนาแบบเดิมที่เปลี่ยนเช่นนี้... เนื่องจากการปรับปรุงหลักธรรมและวิธีการสอนให้เข้ากับอุปนิสัยของศาสนิกในยุคที่ต้องต่อสู้ในการเผยแผ่ศาสนา

ฐานะที่เป็นจุดหมายของตัวเอง กฎแห่งเสรีภาพ พุทธจริยศาสตร์ มีรากฐานจากคำสอนในทางพระพุทธศาสนา พุทธจริยศาสตร์เป็นหลักความประพฤติที่ดีงาม แบ่งออกเป็น 3 ระดับ ได้แก่ 1) พุทธจริยศาสตร์ระดับต้น บัญญัติไว้เพื่อความสงบเรียบร้อยของสังคม หลักธรรม คือ เบญจศีล... เบญจธรรม หรือ เบญจกัลยาณธรรม 2) พุทธจริยศาสตร์ระดับกลาง พุทธจริยธรรมระดับกลาง เพื่อให้บุคคลขัดเกลาตนเองให้มีคุณธรรมสูงขึ้น หลักธรรม คือ ศีล 8 หรือ อัฎฐศีล, กุศลกรรมบถ 10 3) พุทธจริยศาสตร์ระดับสูง เป็นจริยศาสตร์เพื่อพัฒนาตนเป็นอริยบุคคล หลักธรรม คือมรรค 8

บทความนี้เป็นการพยายามสำรวจมโนทัศน์เรื่องธรรมจาก 2 จารีตหลักของอินเดียโบราณ คือจารีตสมณะและจารีตพราหมณ์ของอินเดียโบราณ โดยมีพื้นที่การศึกษาคือ คัมภีร์ภควัทคีตา อันเป็นส่วนที่นับว่าเป็นประดุจหัวใจของมหากาพย์มหาภารตะ เป็นบทสนทนาระหว่างอรชุนซึ่งเป็น...นักรบกับกฤษณะซึ่งเป็นสารถี อรชุนรู้สึกท้อแท้ที่จะต้องทำสงครามกับญาติตนเอง และกฤษณะเป็นผู้กล่าวให้กำลังใจกระตุ้นให้อรชุนฮึกเหิมในการต่อสู้ว่านี่เป็นการปฏิบัติตามธรรม จากการวิเคราะห์ ธรรมในกรอบคิดจารีตพุทธเป็นการมุ่งไปสู่ความหลุดพ้นคือนิพพาน เกิดจากเจตนา

ไร้รูปแบบที่แท้จริง สังขตธรรมเป็นดังความฝัน เป็นมายา ควรละทิ้งทั้ง กุศลธรรมและอกุศลธรรม เมื่อกล่าวโดยปรมัตถ์แล้ว ไม่มีอะไรที่เป็นสารัตถะแท้จริง แม้แต่ ธรรมเป็นเพียงอุปกรณ์ คือ แพข้ามสังสารวัฏเท่านั้น เมื่อเปรียบเทียบสุญญตาของสุญญตา ระหว่างนาคารชุนกับ...เน้นที่ความว่างของสภาวะที่อิงอาศัยเหตุปัจจัยให้เกิดขึ้น สิ่งใดอิง อาศัยเหตุปัจจัยนั้นชื่อว่า ความว่าง ตามหลักปฏิจจสมุปบาท ส่วนพุทธทาสภิกขุนั้น ท่านเน้นเอาที่ตัวของจิต โดยที่ความว่างนั้นก็คือการที่จิตว่างจากกิเลส โลภ โทสะ โมหะ ว่าง จากตัวกู ของกู ไม่มี