บาลีและสันสกฤต : Pali and Sanskrit

Permanent URI for this community

https://harrt.in.th/handle/123456789/4

Browse

Now showing 1 - 20 of 49

A comparative study of the concept "Truth" in the Upanisads and the Sutta-Pitaka
คาซูฮีโร ยามาโมโต; Yamamoto, Kazuhiro (2009)
The purpose of this comparative study is to find out a philosophical trend underlying the Upanisads and Sutta-pitaka by analyzing the concept “truth” (Skt. Satya, Pāli sacca). Admittedly, the old Upanisads and early Buddhism have their own philosophical backgrounds. A longing for the eternal (nitya), which is seen everywhere in the old Upanisads, is not irrelevant to the theistic tendency inherited from the Vedic literatures. On the other hand, early Buddhism has its origin among a new group of thinkers, called “Sramanas/Samanas,” Who are mostly attheists ; some are materialists or sensationalists, and some are sceptics. However, this study concludes that, in regard to the pursuit of truth, early Buddhism is an authentic follower of the old Upanisads : Firstly, in both of them, “intuitive knowledge” (Skt. Jñāna, Pali paññā) is a clue to the pursuit of truth. Secondly, “intuitive knowledge” is understood as “transcendental knowledge” or “universal knowledge,” namely, this knowledge is that through which this ephemera world is established. Thirdly, both of them speak of the destruction of the world. When this ephemeral world is completely destroyed, the true state of the world is revealed. Fourthly, ultimately true knowledge or the true intuitive knowledge must imply “becoming.” This must be a true meaning of “way” (Skt. mārga, Pāli magga). Besides, the Buddha is still a reformer of Indian orthodox philosophy, because his teaching brings about a great influence in the world, showing the possibility of a new philosophy through overcoming asceticism (samnyāsa).
An Analytical Study of the Emptiness in the Prajñāpāramitā Hṛdaya Sūtra and in Mahāyāna Schools with Special References to their
Dolma, Skalzang (2016)
This dissertation is of three objectives:- (1) To study the origin and the development of Hṛdaya Sūtra and the translation of it, (2) to study the commentaries of Hṛdaya Sūtra, and (3) to analyse and to compare of the teaching about the Emptiness in Hṛdaya Sūtra and in Mahāyāna schools with special references to their commentaries. This dissertation is a qualitative research study. The main purpose in the writing of this dissertation is to study the Emptiness taught in Prajñāpāramitā Hṛdaya Sūtra and to discuss the way how the concept of emptiness becomes instrumental to overcome all the sufferings and to attain the fully enlightenment. The consulted literary sources include the Tibetan and the Chinese Tripiṭakas, and are specially related to their commentaries and a wide range of scholarly studies of Buddhism, the scientific books, the articles and the electronic sources. From the research it is found as follows: (1) From the modern scholars evidence shows that the exact date of the sutra is unclear, the place of the origin of the Prajñapāramitā is still some controversial. But it can be traced back to the longer version of the text, it can be seen the first origin of Hṛdaya Sūtra took place in the vulture peak at Rājagṛha, and it is generally accepted by scholars. Moreover, we believe primarily on the basis of above scholarly documentary evidence, that the place origin of the Hṛdaya Sūtra possibly in the northern and was composed around the first century B.C. It is also very important to note that the most earlier Indian Sanskrit palm leaves manuscript was preserved today in Horyu-ji temple in Japan since 609 A.D. Except the two leaves version we could not found any original Sanskrit version before the 6th century. The development of the Prajñapāramitā literature in India. The Hṛdaya Sūtra was created in the third stage of development and is the best known of all Prajñapāramitā texts. Followed by, the development of this sutra in china, the translation of first Hṛdaya Sūtra in Chinese started from Dong Wu dynasty by Chih-ch’ien (190-250 C.E). But unfortunately, his translation, however, has been lost since the early 6th century. Now there are eleven versions translations of the Hṛdaya Sūtra in the standard Chinese Tripiṭaka, until Song dynasty. Though there are several different translations, it is the one by the master Xuan-Zang that is most popular and widely adopted throughout the ages, because Xuan-Zang version consists of 260 Chinese characters only, with very clear and simple language. This is also the significance of this version. Recently, the most popular English translation of Hṛdaya Sūtra by E. Conze and this is a very accurate Western version, his translation text words are beautiful and simple than the previous others translation. (2) The commentaries are considerable number, because commentaries are the value of deep understanding the sutra. Based on the history, there are total seven commentaries in Indian Buddhist history. The seven commentaries now preserved in the Tibetan Tripiṭaka, luckily now have been translated into English, but at the same time unfortunately it has been entirely lost in the land of its origin (India). The seven extant Indian commentaries made a big role and influences during the Pāla dynasty. This period exegetes are very carefully examined the sutra of Mahāyāna, we can also clearly see that the Hṛdaya Sūtra is considered line by line through selections from the exegeses of the Pāla period scholars. The more representative commentaries made by Tibetan and Chinese commentators, appeared from the Tang until Qing dynasty. Furthermore, compare with Indian and Tibetan, the Chinese commentaries are double than others two countries. The modern era commentary mostly made by those modern famous Buddhist master’s and internationally expert scholars and make the modern people much easier to take a part in practice through by the light of wisdom and good metaphor given in the contemporary commentary with simple language and easy way. If we compare with the modern and ancient commentaries, we found that, it is suggested that the study of the ancient commentaries is better than the modern one. Early Indian Tibetan and Chinese commentaries are full comprehensive study and exploration of the teachings of ‘Emptiness’ with more wider and deeper from the different perspectives of Mahāyāna Yogācāra, Mādhyamaka, Tathāgatagarbha, and Tantrayāna philosophy etc. (3) Based on the documentary evidence which shows that there are two methods which are Meditation and Prajñā offered by the Prajñāpāramitā Hṛdaya Sūtra to remove the suffering of all the sentient beings. We are unable to attain the fully enlightenment or to be free from the cyclic existence of suffering, if we are lack in any of these two methods.These methods are Interrelated. Only the meditation is not enough. It is needs more cooperation with Prajñā (wisdom) simultaneously. These teachings have also been shared by Theravāda Mahāyāna and Vajrayāna schools. We can say this is the innovation of this dissertation. Moreover, Hṛdaya Sūtra, Mādhyamika and the Yogācāra School particularly accept the teachings of emptiness in the “Mahaprajñāpāramitā Sūtra”, because the emptiness is the main teaching of all the Mahāyāna schools to be completely free from all the suffering. “Mahaprajñāpāramitā Sūtra” is also the one causing Mahāyāna Buddhism to arise in India before a century. The core teaching of the Hṛdaya Sūtra is Prajñā of Emptiness. When it is realized, all the problems come to an end. It is undoubted that this one subject of Emptiness covers all of the Buddha’s teachings. The Hṛdaya Sūtra causes us to think differently, to open our mind eyes and to let our thoughts go beyond the enlightenment” or to reach the shore of the ocean of suffering ‘Nirvāṇa’.
การศึกษาชื่อสถานที่ในอาณาจักรเขมร
ทรงธรรม ปานสกุณ; Pansakul, Songtham (2011)
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์และจัดหมวดหมู่ชื่อเฉพาะของสถานที่ ภาษาสันสกฤต และภาษาเขมรในศิลาจารึกอาณาจักรเขมรโบราณ และชื่อเฉพาะของสถานที่ปัจจุบันในจังหวัดเสียมเรียบโดยอิงตามกลุ่มความหมาย รวมทั้งดูแนวคิดและความนิยมการตั้งชื่อเฉพาะของสถานที่ในสังคมเขมรในยุคสมัยที่แตกต่างกัน ผลการวิจัยพบว่า 1. ชื่อเฉพาะของสถานที่ศึกษาสันสกฤตในสมัยก่อนพระนคร มีลักษณะที่เกี่ยวข้องกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือเทพเจ้า มากที่สุด รองลงมาคือ ความเป็นมงคล บุคคล ทิศทางตามลำดับ ส่วนในสมัยพระนคร พบว่ามีลักษณะที่เกี่ยวข้องกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือเทพเจ้า มากที่สุด รองลงมาคือ ความเป็นมงคล บุคคล พืชพรรณ สัตว์ ลักษณะทางภูมิศาสตร์ สิ่งของเครื่องใช้ สิ่งที่น่ากลัว ทิศทาง น้ำหรือแหล่งน้ำ ตัวเลขสิ่งก่อสร้างหรือที่อยู่อาศัย ตามลำดับ 2. ชื่อเฉพาะของสถานที่ภาษาเขมรโบราณในสมัยก่อนพระนคร มีลักษณะที่เกี่ยวข้องกับพืชพรรณ มากที่สุด รองลงมาคือ แหล่งน้ำ บุคคล ลักษณะภูมิศาสตร์ สิ่งของเครื่องใช้ สิ่งก่อสร้างทิศทางสัตว์ อวัยวะ ตามลำดับ ในสมัยพระนคร พบว่ามีลักษณะที่เกี่ยวข้องกับพืชพรรณมากที่สุด ด้วยเช่นกัน รองลงมาคือ แหล่งน้ำ ลักษณะภูมิศาสตร์ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ สัตว์ สิ่งของเครื่องใช้ สิ่งก่อสร้างหรือที่อยู่อาศัย คำคุณศัพท์ ทิศทาง บุคคล ชนชาติหรือชาติพันธุ์ ตามลำดับ 3. ชื่อเฉพาะของสถานที่ในปัจจุบัน มีลักษณะที่เกี่ยวข้องกับ พืชพรรณ มากที่สุด รองลงมา คือ ลักษณะทางภูมิศาสตร์ แหล่งน้ำ บุคคล สิ่งก่อสร้าง สัตว์ สิ่งของ คำคุณศัพท์ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ความมีมงคล และพิธีกรรม 4. จากการศึกษายังสะท้อนให้เห็นว่า ชื่อสถานที่ที่เป็นภาษาสันสกฤตในอาณาจักรเขมรโบราณทั้งสมัยก่อนพระนครและสมัยพระนคร ส่วนมากมีความเกี่ยวข้องกับความเชื่อและศาสนา ในขณะที่ชื่อสถานที่ภาษาเขมรทั้งสมัยโบราณและสมัยปัจจุบันมีแนวคิดและความนิยมการตั้งชื่อสถานที่ตามลักษณะแวดล้อมทางกายภาพของพื้นที่เป็นสำคัญเหมือนกัน นอกจากนี้ในส่วนของลักษณะโครงสร้างชื่อสถานที่ พบว่า ชื่อสถานที่ในภาษาสันสกฤตจะมีโครงสร้างเป็นแบบ ชื่อเฉพาะและตามด้วยชื่อทั่วไป แต่ชื่อสถานที่ภาษาเขมรโบราณและภาษาเขมรปัจจุบันจะมีลักษณะโครงสร้างเป็นแบบชื่อทั่วไปตามด้วยชื่อเฉพาะ
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์คชศาสตร์ของปาลกาปยะ
ธวัชชัย ดุลยสุจริต; Dulyasucharit, Thawatchai (2020)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อแปลเนื้อหาของคัมภีร์คชศาสตร์ของปาลกาปยะเป็นภาษาไทย และเพื่อวิเคราะห์คัมภีร์คชศาสตร์ของปาลกาปยะ โดยใช้ต้นฉบับภาษาสันสกฤต อักษรเทวนาครี ที่ชำระโดยสิทธารถ เยศวันต วากัณกร และคณะ ผลการวิจัยพบว่า คัมภีร์คชศาสตร์แต่งเป็นภาษาสันสกฤตแบบแผน เนื้อหาส่วนใหญ่เป็นร้อยกรอง มีทั้งสิ้น 19 บท หรือประกรณ์ เนื้อหาว่าด้วยตำนานช้าง ช้างประจำทิศ คำสาปที่มีต่อช้าง ลักษณะป่าของช้าง การเติบโตของช้างวัยต่างๆ ช้างในแต่ละภูมิภาค การจับช้าง ลักษณะของช้าง ช้างอังศะที่มีส่วนของเทพเจ้า มีสีผิวและความสว่างของช้าง กลิ่นของช้าง กำลังของช้าง คุณทั้งสาม การเดิน ร่องรอยของช้าง ลักษณะโทษ ขนาด และที่นั่งบนหลังช้างส่วนของคำประพันธ์นั้น พบว่ามีการใช้ฉันท์ทั้งสิ้น 10 ชนิด โดยมีอนุษฏุภเป็นหลักพบอยู่ในทุกประกรณ์ บางประกรณ์มีฉันท์มากถึง 6 ชนิด นอกจากนี้ยังมีการใช้คำที่หมายถึงช้าง 24 คำ คำที่พบบ่อยคือ คช กริน มาตังคะ เป็นต้น ทั้งยังมีคำเรียกช้างวัยต่าง ๆ และช้างประจำทิศทั้ง 8 รวมทั้งนางช้างและลูกๆ ด้วย การจับช้างในคัมภีร์คชศาสตร์มี 5 วิธี คือการล้อมเพนียด การใช้ช้างต่อ การไล่จับ ขุดหลุมพราง และขุดหลุมลึก ผู้แต่งคัมภีร์ได้ใช้วิธีการเปรียบเทียบเพื่อพรรณากลิ่นช้างทั้งหมด 40 กลิ่น สุดท้ายผู้วิจัยได้รวบรวมศัพท์เกี่ยวกับช้างประมาณ 250 คำ เพื่อให้ทราบถึงความหมายที่เกี่ยวข้องกับช้างโดยเฉพาะ
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินัยวัสตุ-ศึกษาเฉพาะไภษัชยวัสตุ
เสกสรรค์ สว่างศรี; Sawangsri, Seksan (2019)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อปริวรรตและแปลคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ เฉพาะส่วนที่ว่าด้วยไภษัชยวัสตุจากต้นฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาไทย รวมถึงศึกษาความเป็นมาและลักษณะทางด้านภาษาของคัมภีร์ รวมทั้งภาพสะท้อนทางด้านต่าง ๆ หลักธรรมที่ปรากฏในคัมภีร์ ผลจากการปริวรรตและแปลคัมภีร์นั้นพบว่า คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุส่วนใหญ่โดยเฉพาะส่วนที่เป็นร้อยแก้วประพันธ์ด้วยภาษาสันสกฤตมาตรฐาน ซึ่งเป็นการประพันธ์ที่เรียบง่ายและถูกต้องตามหลักไวยากรณ์ ส่วนที่เป็นร้อยกรองหรือคาถาเท่านั้นที่ประพันธ์ด้วยภาษาสันสกฤตผสม ซึ่งไม่ได้เป็นไปตามหลักไวยากรณ์ของภาษาสันสกฤตมาตรฐาน อาจเป็นเพราะส่วนที่เป็นคาถานั้นผู้ประพันธ์จำเป็นต้องใช้ศัพท์เฉพาะทางพุทธศาสนาซึ่งอาจเป็นภาษาถิ่นบาลี หรือถิ่นปรากฤต ทั้งนี้ก็เพื่อให้เป็นไปตามฉันทลักษณ์ที่ตนต้องการ อีกทั้งยังมีการใช้ภาษาอย่างประณีตพรรณนาเรื่องไว้อย่างเด่นชัด มีการเปรียบเทียบให้ผู้อ่านได้เห็นภาพราวกับอยู่ในสถานที่หรือสถานการณ์นั้น ๆ ปรากฏทั้งศัพทาลังการและอรรถาลังการ ในส่วนที่เป็นเนื้อหาของคัมภีร์นั้นปรากฏชื่อสมุนไพรที่ใช้เป็นเภสัชซึ่งมีอยู่หลายชนิด โดยบางชนิดกล่าวไว้แต่เพียงว่า ทรงอนุญาตให้ใช้เป็นยาเท่านั้นแต่มิได้ระบุว่าใช้เป็นยาอะไรหรือรักษาโรคอะไรได้บ้าง นอกจากเรื่องยาแล้วไภษัชยวัสตุนั้นยังประกอบไปด้วยข้อมูลที่สำคัญสะท้อนให้เห็นถึงความเป็นอยู่ของชีวิตผู้คนในครั้งพุทธกาลหรือช่วงหลังพุทธกาล ด้านการปกครอง ด้านฐานะและบทบาทของคนในสังคมยังคงแบ่งกันชัดเจนตามระบบวรรณะทั้ง 4 ได้แก่ พราหมณ์ กษัตริย์ แพศย์ และศูทร อย่างชัดเจน และอาชีพหลักของผู้คนในสมัยนั้นแบ่งออกเป็น 5 ประเภทด้วยกันคือ 1. งานเกษตรกรรม 2. งานอุตสาหกรรม 3. งานธุรกิจ 4. งานคหกรรม 5. งานศิลปกรรม ด้านการศึกษา ส่วนใหญ่ที่ปรากฏอยู่ในคัมภีร์จะเป็นการศึกษาของพระภิกษุที่เล่าเรียนพระไตรปิฎกและพระธรรมวินัยที่พระพุทธเจ้าตรัสสอน รวมไปถึงศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับเวทมนตร์ นอกจากนี้ยังมีศึกษาของพราหมณ์ที่เรียนจบเวทางคศาสตร์ การศึกษาของกษัตริย์เกี่ยวกับอักษรศาสตร์และและสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับทักษะทางด้านกายภาพ ด้านวัฒนธรรมและประเพณีสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมการบริโภค การแต่งกาย อาหาร เครื่องดื่ม เครื่องประดับ ถึงแม้คัมภีร์ไภษัชยวัสตุนั้นจะเป็นคัมภีร์ทางพุทธศาสนาที่มุ่งเน้นนำเสนอหลักคำสอนทางพุทธศาสนาแต่ก็ยังสะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตแบบพราหมณ์-ฮินดูอีกด้วยโดยเฉพาะพิธีที่จะต้องปฏิบัติในแต่ละช่วงของชีวิตหรือพิธีสังสการ ด้านศาสนาในไภษัชยวัสตุนั้นกล่าวถึงศรัทธาหรือหลักความเชื่อ ซึ่งหลักความเชื่อนี้เองได้มุ่งเน้นสอนให้พุทธศาสนิกชนเชื่อเรื่องพระพุทธเจ้าและเรื่องกรรม คือเชื่อว่าพระพุทธเจ้าทรงมีอยู่จริง เชื่อในการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า และเชื่อเรื่องกฎแห่งกรรมว่า กรรมที่ทำนั้นจะให้ผลแน่นอนทั้งกรรมดีและกรรมชั่ว ทำกรรมดีก็ได้ผลดี ทำกรรมชั่วก็ได้ผลชั่ว อีกทั้งมีการกล่าวถึงวิถีชีวิตของพุทธศาสนิกชน พุทธศาสนสถาน และรูปแบบของการสักการะในยุคสมัยนั้นมีอย่างต่าง ๆ เช่น การสวดบทสดุดี การระลึกถึง การถวายก้อนดินเหนียว ดอกไม้ พวงมาลัย ประทีป เป็นต้น
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์สัพคุรุปเทสของพระพุทธศาสนาในล้านนา
พระมหาสิทธิชัย ปัญญาไวย์; Panyawai, Phramaha Sittichai (2017)
The objectives of the research were 1) to explore the historical background, content, and structure of Sabgurupadesa Scripture which belongs to Wat Sung Men Sung Men District, Phrae province 2) to transliterate and inspect the scripture from Lanna alphabet into Thai alphabet 3) to analyze essentials relationship and value in Sabgurupadesa Scripture of Wat Sung Men Sungmen District, Phrae province. The study showed that the Sabgurupadesa Scripture was originated at Wat Wichunla Mahavihara in Luang Prabang, Lao PRD. The questions on the Tripitaka were made by the King of Lanchang and were all answered by the Elder monks who experts in Tipitaka. Later in 2380 B.A., Venerable Kruba Kanjana Aranyavasi Maha Thera co-chaired with the ruler of Phrae and Luang Prabang Royal Family; they copied this scripture from the original language into the Lanna Tham Alphabet and kept in the Buddhist Library at Wat Sung Men, Sung Men district, Phrae province. According to Sabgurupadesa Scripture, there were eight books and forty to fifty chapters. They were differences of the general Buddhist scriptures which always start with the respected stanza and ending with epilogue stanza. In another hand, as the beginning of the scripture, there was started by a list of elder monks names who experts at the Tripitaka. Their works were to answer the king’s questions on Tipitaka. Therefore, the consecrated assembly hall issue was the beginning of the scripture. The ways of transliterating and inspect the scripture from Lanna alphabet into Thai alphabet by comparing with the explanation of the scripture due to analyzing the explanations of the essences of Vinaya Pitaka that consisted of the Uposatha, Requisite of Robe, Bed and Seat, Durable Equipment, Allowable Things for monks, punishment of the offences in each revels. Moreover, there were the ancient criminal laws of the government officers and also the result of bad actions afterlife (Karma Viphaka). In addition, there were still to have the respected poetry of the Buddha and his great followers, the quality of ordinated able person, the types of person who the monks should pay and not respected to, allowanced and not allowanced types and color of the rope, permission of agreement, consecrated assembly hall and its cancellation, the ordination, the Kathin ceremony, measurement systems have appeared in the Samkhyapakasakapakadika and the history of the Buddha was also described in this scripture. Furthermore, the study also found the relationship between the Buddhist disciplines and other knowledge. For examples, traditional norms, law registration those for supporting and increasing fair economy and society. Thus, fundamental disciplines were the five precepts of Buddhism which was the ways of Buddhists’ educated that was the value of Sabgurupadesa Scripture in term of supporting harmony. Therefore, it was preventing the incorrect interpretation of the Buddha teaching Bali language due to maintaining the sustainable of Buddhism in the long run.
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์โสตัพพมาลินี
พระครูศรีวรพินิจ (สมคิด คมฺภีรญาโณ); Phrakhru Sriworapinij (Somkid Gambhīranāno) (2014)
งานวิจัยเรื่อง การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์โสตัพพมาลินี มีวัตถุประสงค์การศึกษาวิจัย ๓ ประการ คือ (๑)เพื่อศึกษาประวัติและพัฒนาการของคัมภีร์โสตัพพมาลินีฉบับวัดสูงเม่น อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ (๒)เพื่อปริวรรตตรวจชำระคัมภีร์โสตัพพมาลินี ฉบับวัดสูงเม่น อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ ให้เป็นภาษาบาลี อักษรไทย และ แปลเป็นภาษาไทย (๓)เพื่อวิเคราะห์คัมภีร์โสตัพพมาลินี ฉบับวัดสูงเม่น อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ จากผลการวิจัยพบว่า คัมภีร์โสตัพพมาลินีฉบับวัดสูงเม่น จังหวัดแพร่ เป็นคัมภีร์ใบลานที่จารคัดลอกมาจากวัดวิชุนราช เมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว โดยครูบากัญจนอรัญวาสีมหาเถรแห่งวัดสูงเม่น ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๓๗๙ โดยมีหลักเกณฑ์การปริวรรตคือ (๑) ปริวรรตตามต้นฉบับ (๒) ยึดตามสำเนียงของการอ่าน และ (๓) สามารถแปลความหมายเป็นภาษาไทยได้ การตรวจชำระ กระทำโดยการเทียบเคียงกับฉบับที่ปริวรรตจากตัวอักษรขอม เพื่อให้สามารถแปลเนื้อหาที่จะนำมาเป็นประโยชน์ในการศึกษาพระพุทธศาสนาและเป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิตได้ คัมภีร์โสตัพพมาลินีแต่งขึ้นเพื่อแนะนำวิธีการฟังธรรมที่ถูกต้อง ทุกเรื่องในคัมภีร์ล้วนแต่เป็นการตั้งใจฟังพระสัทธรรมโดยความเคารพไม่ว่าผู้ใดจะเป็นผู้แสดงก็ตาม หากฟังด้วยความเคารพและนำไปปฏิบัติย่อมเกิดปัญญา เพื่อการดับทุกข์ได้ ยิ่งไปกว่านั้นยังสะท้อนให้เห็นว่า การจะบรรลุถึงองค์ธรรมที่แท้จริงนั้น ไม่เพียงจะให้ความสำคัญกับผู้แสดงหรือเนื้อหาธรรม แต่ผู้ฟังจะต้องมีศรัทธาในพระรัตนตรัยเป็นเบื้องต้นด้วย การแต่งคัมภีร์มีลักษณะเป็นความเรียงร้อยแก้วล้วน เน้นความชัดเจน เข้าใจง่าย รัดกุม และมีวิธีการนำเสนอไปตามลำดับการแต่งคัมภีร์บาลีโดยทั่วไป คือ อุทเทส นิทเทส และปฏินิทเทส โดยรวบรวมข้อมูลจากคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา เช่น พระไตรปิฎก อรรถกถา รวมถึงนิทานพื้นบ้านศรีลังกามาเล่าประกอบ เมื่อนำหลักเทสนาหาระในคัมภีร์เนตติปกรณ์มาวิเคราะห์ข้อดีข้อเสียของการฟังธรรม พบว่า การฟังธรรมโดยความเคารพมีข้อดี คือนำมาซึ่งความสุข ปัญญา กระทั่งความหลุดพ้นมาสู่ตน แต่หากตั้งใจฟังธรรมโดยไม่ระวังหรือรอบคอบ อาจทำให้เกิดทุกข์แก่ตนเองและคนรอบข้างได้ อย่างไรก็ตาม คัมภีร์ได้ชี้ทางออกของปัญหาไว้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับจริตของแต่ละบุคคล แต่ล้วนเริ่มต้นจากการตั้งใจฟังโดยความเคารพและศรัทธา เพื่อใช้ปัญญาที่เกิดขึ้นเป็นกุญแจเปิดประตูสู่ความหลุดพ้นหรืออย่างน้อยให้ได้รับผลตามที่ต้องการ ดังช้างที่สามารถยกตนเองขึ้นจากหล่มได้ฉันใด บุคคลย่อมยกตนขึ้นจากกิเลสได้ฉันนั้น.
การศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์อวทาน-ศตกะ
สาโรจน์ บัวพันธุ์งาม; Buaphanngam, Saroj (2013)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อแปลความอวทาน-ศตกะ จากต้นฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาไทย และเพื่อศึกษาความเป็นมาและลักษณะของอวทาน-ศตกะ รวมทั้งสาระคำสอนที่ปรากฎในอวทาน-ศตกะ เบื้องต้นผู้วิจัยได้ปริวรรตอวทาน-ศตกะ จากอักษรเทวนาครีเป็นอักษรไทย และแปลความอวทาน-ศตกะต้นฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาไทย จากนั้นก็ได้ศึกษาวิเคราะห์อวทาน-ศตกะ ตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ ผลการศึกษาพบว่า อวทาน-ศตกะ เป็นวรรณคดีพุทธศาสนาภาษาสันสกฤต ประเภทอวทานที่เก่าแก่ที่สุด และน่าจะประพันธ์ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 1-2 แต่ไม่ปรากฏนามผู้ประพันธ์ คัมภีร์อวทาน-ศตกะ มีการจัดแบ่งหมวดหมู่ของเรื่องเป็น 10 วรรค วรรคละ 10 เรื่อง ส่วนใหญ่ประพันธ์ด้วยภาษาสันสกฤตมาตราฐานที่เรียกว่า ไวยากรณ์ ของปาณินิ แต่ก็มีบางส่วนที่ไม่เป็นไปตามไวยากรณ์ภาษาสันสกฤตมาตรฐาน รูปแบบการประพันธ์ประมาณ 90 เปอร์เซ็นต์ ประพันธ์เป็นร้อยแก้ว และอีก 10 เปอร์เซ็นต์ ประพันธ์เป็นร้อยกรอง การใช้ภาษามักจะใช้สำนวนโวหารซ้ำกัน มีการใช้อลังการไม่มากนัก ส่วนใหญ่ใช้อุปมาลังการ มีการใช้ฉันทลักษณ์หลายชนิด ส่วนใหญ่นิยมใช้อนุษฎุภฉันทลักษณ์ เรื่องราวที่ปรากฏในอวทาน-ศตกะ สะท้อนให้เห็นสภาพสังคมและสภาพเศรษฐกิจของประเทศอินเดียครั้งพุทธกาล หรือหลังพุทธกาลประมาณ 200-300 ปี อาณาเขตของประเทศอินเดียในยุคนั้น แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ราชอาณาจักรส่วนกลางที่ทรงอำนาจมากที่สุดคือ ราชอาณาจักรมคธและราชอาณาจักรโกศล การปกครองในสมัยนั้น ส่วนใหญ่ปกครองแบบราชาธิปไตย แต่บางส่วนปกครองแบบคณาธิปไตย ซึ่งใกล้เคียงกับระบบการปกครองแบบประชาธิปไตยในปัจจุบัน สังคมอินเดียในยุคนั้น ยังคงแบ่งหน้าที่กันตามระบบวรรณะทั้ง 4 คือ พราหมณ์ กษัตริย์ แพศย์และศูทร และอินเดียในยุคนั้นเป็นชาติที่มีความเจริญรุ่งเรืองทางด้านเศรษฐกิจมาก มีการใช้เหรียญเงินตราแลกเปลี่ยน ซื้อสินค้า มีระบบการขนส่งสินค้าตลอดจนมีระบบการส่งออกและนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศ อวทานในคัมภีร์อวทาน-ศตกะนั้น สามารถแบ่งโครงสร้างออกได้เป็น 3 แบบคือ โครงสร้างแบบกรรมดีกับผลกรรมดี โครงสร้างแบบกรรมทั้งดีทั้งชั่วกับผลกรรมทั้งดีทั้งชั่ว และโครงสร้างแบบกรรมชั่วกับผลกรรมชั่ว เมื่อประมวลโครงสร้างของอวทานทั้ง 3 แบบเข้าด้วยกันพบว่า มีลักษณะโครงสร้างหลักร่วมกัน โครงสร้างหลักของอวทานนี้มีลักษณะเฉพาะซึ่งไม่ซับซ้อน อีกทั้งยังมีพฤติกรรมของผู้มีบทบาทสำคัญ และการลำดับพฤติกรรมที่เป็นลักษณะเฉพาะ นอกจากนี้ พฤติกรรมก็มักจะปรากฏซ้ำ ๆ กัน พฤติกรรมเหล่านี้ สอดแทรกไปด้วยหลักคำสอนพื้นฐานทางพุทธศาสนา ซึ่งสามารถนำไปประพฤติปฏิบัติตามได้ง่าย พฤติกรรมที่ซ้ำ ๆ กันนี้ สะท้อนให้เห็นถึงจุดประสงค์ของผู้ประพันธ์ ที่ต้องการให้พฤติกรรมที่ซ้ำ ๆ กันนี้ เป็นพฤติกรรมต้นแบบที่ใคร ๆ ก็สามารถประพฤติปฏิบัติตามได้ ไม่ใช่เรื่องที่ประพฤติปฏิบัติได้ยาก สาระคำสอนในอวทาน-ศตกะนั้น มุ่งเน้นแสดงหลักความเชื่อและหลักปฏิบัติซึ่งเป็นแนวคิดแบบพุทธศาสนานิกายสรวาสติวาทยุคแรก หลักความเชื่อนั้นมุ่งเน้นแสดงความเชื่อเรื่องพระพุทธเจ้าและเรื่องกรรม ในขณะที่หลักปฏิบัตินั้น มุ่งเน้นให้ปฏิบัติตามหลักบารมี 6 ประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งทานบารมีและหลักกุศลกรรมบถ
การศึกษาเปรียบเทียบคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุกับพระวินัยปิฎก ศึกษาเฉพาะกรณีจีวรวัสตุและกรรมวัสตุ
พระมหาฉัตรชัย มูลสาร; Moonsarn, Phramaha Chatchai (2009)
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาเปรียบเทียบคัมภีร์สำคัญของพระพุทธศาสนา คือ คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุอันเป็นคัมภีร์ภาษาสันสกฤต กับพระวินัยปิฎกอันเป็นคัมภีร์ภาษาบาลี โดยศึกษาเปรียบเทียบเฉพาะจีวรวัสตุและกรรมวัสตุ ผลการศึกษาเปรียบเทียบ มีดังนี้ จีวรวัสตุในคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ ถูกเขียนขึ้นราว 300-400 ปีหลังคริสตกาลซึ่งน่าจะคัดลอกมาจากจีวรขันธกะในพระวินัยปิฎกที่ถูกบันทึกไว้เมื่อ 600 ปีก่อนคริสตกาล แต่โครงสร้างของคัมภีร์ทั้งสองแตกต่างกันเล็กน้อยและคล้ายคลึงกันเป็นส่วนใหญ่ ยกเว้น อุททาน หมายถึง สารบาญเรื่องคัมภีร์สันสกฤตจัดไว้ในตอนเริ่มต้นเนื้อหา ขณะที่คัมภีร์บาลีถูกจัดไว้ในตอนท้ายเนื้อหา ในทำนองเดียวกัน กรรมวัสตุในคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุมีลักษณะและโครงสร้างเหมือนกัน จัมเปยยขันธกะ และโกสัมพิกขันธกะในพระวินัยปิฎก แต่เนื้อหาแตกต่างกันอย่างชัดเจน โดยคัมภีร์สันสกฤตจะมีเนื้อหาที่สั้นกว่าคัมภีร์บาลี รายละเอียดทั้งในจีวรวัสตุและจีวรขันธกะประกอบไปด้วยความเป็นมาของจีวร การใช้จีวรและการดูแลรักษา คัมภีร์ทั้งสองต่างเล่าถึงชีวประวัติหมอชีวกโกมารภัจจ์ หมอหลวงผู้ยิ่งใหญ่ซึ่งทูลขอพระพุทธเจ้าให้ทรงอนุญาตคหบดีจีวร และชีวประวัตินางวิสาขาผู้ทูลขอให้ทรงอนุญาตผ้าอาบน้ำฝน แม้ว่าลำดับเนื้อหาส่วนใหญ่จะคล้ายคลึงกัน แต่แตกต่างกันโดยรายละเอียด สังเกตได้จากชีวประวัติของหมอชีวกในจีวรวัสตุที่ให้รายละเอียดตั้งแต่กำเนิด ชีวประวัติของนางวิสาขาก็เน้นไปที่สติปัญญาอันเฉลียวฉลาด นอกจากนี้ยังพบว่า เนื้อหาใกล้เคียงกับอรรถกถาธรรมบท อรรถกถาชาดกและนิทานปัญจตันตระในนิทานคติธรรมสันสกฤตหลายเรื่อง ส่วนจัมเปยยขันธกะและโกสัมพิกขันธกะแสดงเนื้อหาของสังฆกรรมอันเป็นวินัยบัญญัติสำหรับพระสงฆ์ชัดเจนกว่ากรรมวัสตุที่ให้รายละเอียดเพียงบางประเด็น จึงทำให้เนื้อหาในจัมเปยยขันธกะและโกสัมพิกขันธกะมีมากกว่ากรรมวัสตุ ทั้งจีวรและสังฆกรรมต่างมีความสำคัญต่อภิกษุสงฆ์ ในฐานะที่จีวรถูกวางไว้ให้เป็นระเบียบชีวิตเป็นภาพลักษณ์ภายนอกที่สื่อถึงความเรียบง่ายของพระสงฆ์ ส่วนสังฆกรรมถูกวางไว้ให้เป็นระบบสังคมเพื่อการดำเนินชีวิตและการบริหารคณะสงฆ์ให้เป็นไปภายใต้กรอบธรรมาภิบาล
การศึกษาเปรียบเทียบแนวคิดเรื่องพระเคราะห์ ทศา และนรลักษณ์ในคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์และตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์ของไทย
ณัฐพล บ้านไร่; Banrai, Nattapaul (2019)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อปริวรรตและแปลคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์ เฉพาะส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระเคราะห์ ทศา และนรลักษณ์ จากต้นฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาไทย เพื่อนำมาศึกษาและเปรียบเทียบแนวคิดดังกล่าวในคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์และตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์ ผลการศึกษาพบว่า ตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์น่าจะได้รับอิทธิพลมาจากอินเดีย เนื่องจากมีแนวคิดด้านโหราศาสตร์ที่ใกล้เคียงกับคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์ โดยเฉพาะแนวคิดเรื่องพระเคราะห์ และทศา ในประเด็นแนวคิดเรื่องพระเคราะห์ ชื่อพระเคราะห์ที่ปรากฏในตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์มีทั้งมาจากภาษาบาลีและสันสกฤต โดยส่วนใหญ่มีรากศัพท์เดียวกับคำเรียกขานพระเคราะห์ในคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์ซึ่งแต่ละชื่อมักมีความหมายที่บ่งบอกเหล่ากอ ลักษณะ และสถานภาพของพระเคราะห์แต่ละดวง หากแต่ตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์กลับระบุว่าพระเคราะห์เกิดจากการทรงสร้างของพระอิศวร แม้ว่าพระเคราะห์ในคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์และตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์จะมีคุณสมบัติประจำพระเคราะห์ และความสัมพันธ์ที่แตกต่างกันอยู่บ้าง แต่ในส่วนมาตรฐานพระเคราะห์นั้นมีความคล้ายคลึงกันอยู่มาก ทั้งตำแหน่งเกษตร อุจจ์ และนิจ สำหรับแนวคิดเรื่องทศา ตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์นิยมเรียกว่า “ทักษา” ซึ่งมหาทักษาในตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์มีความคล้ายคลึงกับอัษโฏตตรีทศาในคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์อยู่มาก ทั้งในเรื่องอายุบริบูรณ์ของทศา 108 ปี อายุพระเคราะห์ และการคำนวณหาช่วงเวลาการเสวยแทรกของพระเคราะห์ แตกต่างกันเพียงการหาพระเคราะห์ที่เริ่มต้นเสวยอายุ โดยคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์ต้องอาศัยนักษัตรฤกษ์ที่ชนมจันทร์สถิตอยู่ แต่ตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์ใช้พระเคราะห์ประจำวันเกิดเป็นพระเคราะห์ที่เริ่มเสวยอายุทักษา ในเรื่องของการคำนวณหาช่วงเวลาการเสวยแทรกอายุทศานั้นใช้วิธีการเทียบบัญญัติไตรยางศ์คล้ายคลึงกัน แต่ในส่วนของการพยากรณ์คัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์จะต้องพิจารณาถึงคุณภาพของพระเคราะห์ประกอบด้วย สำหรับเนื้อหาของคำพยากรณ์ก็พบว่าส่วนใหญ่มีความแตกต่างกัน ส่วนแนวคิดเรื่องนรลักษณ์ ทั้งการทำนายโดยอาศัยลักษณะร่างกายหรือการดูตำหนิ ไฝ ปาน พบว่าคัมภีร์พฤหัตปาราศรโหราศาสตร์มักใช้ทำนายสตรีโดยเฉพาะ แม้ว่าในช่วงท้าย อัธยายะที่ 81 และในส่วนของคำทำนายตำหนิในอัธยายะที่ 82 บางตำแหน่งปรากฏคำทำนายสำหรับบุรุษอยู่บ้างก็ตาม หากแต่ตำราพรหมชาติฉบับราษฎร์นั้นสามารถใช้ทำนายได้ทั้งชายและหญิง ในส่วนของคำทำนายพบว่ามีคำทำนายที่ดี-ไม่ดีคล้ายคลึงกันค่อนข้างมาก แต่ทว่าเนื้อหาของคำทำนายกลับมีความแตกต่างกันแทบทั้งสิ้น
การศึกษาเปรียบเทียบเรื่องจักรวาลวิทยาในคัมภีร์วิษณุปุราณะและไตรภูมิพระร่วง
สุภาพร พลายเล็ก; Plailek, Supaporn (2014)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องจักรวาลวิทยา ที่ปรากฏในคัมภีร์วิษณุปุราณะและไตรภูมิพระร่วงซึ่งมีลักษณะทั้งที่แตกต่างและคล้ายคลึงกัน ผลการศึกษาพบว่า คัมภีร์วิษณุปุราณะและไตรภูมิพระร่วงเป็นวรรณกรรมต่างถิ่นกัน มีผู้ประพันธ์ระยะเวลาในการประพันธ์และเนื้อหาหลักคำสอนศาสนาที่แตกต่างกัน แต่เป็นวรรณกรรมสอนศาสนา ที่มีเนื้อหาเรื่องจักรวาลซึ่งสืบรากเหง้าทางความคิดมาจากประเทศอินเดีย จึงจัดอยู่ในปรัชญาอินเดียเช่นเดียวกัน ทำให้มีแนวคิดเรื่องจักรวาลวิทยา ที่มีลักษณะสัมพันธ์สอดคล้องกัน จักรวาลในคัมภีร์วิษณุปุราณะและไตรภูมิพระร่วงมีจำนวนมากมาย จักรวาลในคัมภีร์วิษณุปุราณะ มีลักษณะกลมเหมือนไข่ ดาวเหนือเป็นศูนย์กลางจักรวาล แต่จักรวาลในไตรภูมิพระร่วงมีลักษณะทรงกระบอก โลกเป็นศูนย์กลางของจักรวาล พื้นที่ภายในจักรวาลในคัมภีร์วิษณุปุราณะและไตรภูมิพระร่วงมีลักษณะเป็นวงกลมเรียงซ้อนกันเป็นชั้น ประกอบด้วยพื้นที่ใต้แผ่นดิน แผ่นดินและพื้นที่เหนือแผ่นดิน มีภูมิสูงสุดอันเป็นพื้นที่ที่มนุษย์หลุดพ้นจากความทุกข์เรียกว่า “โมกษะ” หรือ “นิพพาน” การจัดเรียงพื้นที่ในวรรณกรรมทั้งสอง มีลักษณะที่แตกต่างกัน แต่มีเขาเมรุหรือเขาพระสุเมรุเป็นแกนกลางของแผ่นดิน ล้อมรอบด้วยทวีปและมหาสมุทร มีแดน “ภารตะ” หรือ “ชมพูทวีป” เป็นศูนย์กลางในการสร้างกรรมที่คล้ายกัน คัมภีร์วิษณุปุราณะและไตรภูมิพระร่วง มีแนวคิดว่า จักรวาลดำเนินไปตามวัฏจักร คือ เกิดขึ้น ดำรงอยู่และดับสูญไป จักรวาลและสรรพสิ่งในคัมภีร์วิษณุปุราณะเกิดขึ้นจากการสร้างของพระวิษณุ มนุษย์มีหน้าที่ตามที่ถูกกำหนดไว้ จักรวาลในไตรภูมิพระร่วงเกิดขึ้นตามวิวัฒนาการ มนุษย์และสรรพสิ่งเกิดขึ้นตามธรรมชาติด้วยผลกรรม และจะดำเนินไปตามผลแห่งการกระทำ จักรวาลในคัมภีร์วิษณุปุราณะดำรงอยู่ตามการควบคุมดูแลของพระวิษณุ ส่วนจักรวาลในไตรภูมิพระร่วงดำรงอยู่ด้วยผลจากการกระทำ และท่าทีของมนุษย์ที่ปฏิบัติต่อธรรมชาติ จักรวาลในคัมภีร์วิษณุปุราณะจะดับสูญไปตามระยะเวลาที่กำหนดด้วยอำนาจของเทพเจ้า แต่ผลจากการทำผิดศีลธรรมของมนุษย์ จะทำให้จักรวาลในไตรภูมิพระร่วงดับสูญลงด้วยภัยธรรมชาติต่าง ๆ แนวคิดเรื่องจักรวาลในวรรณกรรมทั้ง 2 เรื่อง แสดงให้เห็นวัฏจักรของชีวิตมนุษย์และสรรพสิ่งที่มีเกิดขึ้น ตั้งอยู่และดับไป ดำเนินหมุนเวียนเป็นวงกลมสืบเนื่องกันไป วัฎสังสารของมนุษย์จะสิ้นสุดลงเมื่อปฏิบัติจนบรรลุโมกษะหรือนิพพาน คัมภีร์วิษณุปุราณะแสดงแนวความคิดว่า จักรวาลและสรรพสิ่งเป็นไปตามการกำหนดของเทพเจ้า แต่ไตรภูมิพระร่วงแสดงให้เห็นว่า จักรวาลและสรรพสิ่งดำเนินไปตามวัฏจักรของธรรมชาติ อันเกิดจากการกระทำของมนุษย์
การศึกษาเรื่องอวทาน-ปัลปลตาของเกษเมนทระ : ความสัมพันธ์ของเรื่องสุธน-กินรีกับวรรณคดีไทย
สุมาลี ลิ้มประเสริฐ; Limprasert, Sumalee (2007)
This dissertation aims to study the outstanding Ksemendra’s Avadana-Kalpalata in its distinguished characteristics in comparison with other jataka and avadana, and to analyze Sudhanakinnaryavadana and other Sanskrit Sudhana-Kinnari versions comparing with Thai versions to find out their relation and kavya transformation methods. The data consists of Ksemendra’s Avadana-Kalpalata and three Sanskrit versions of Sudhana-Kinnari namely Kinnarijataka, Sudhana-Kinnari in Bhaisajyavastu, Sudhanakumaravadana and three Thai versions of Sudhana-Kinnari namely Sudhanajataka, Botlakornkrangkrungkaoreungnang-Manohara, Phra-Sudhanakamchan. Narrative analysis and Propp’s Structure of Folktale theory are used as the method to analyze the characteristics of jataka and avadana, Ksemendra’s Avadana-Kalpalata, and all versions of Sudhana-Kinnari. The analysis reveals that three main characteristics of Ksemendra’s Avadana-Kalpalata are distinguished from other jataka and avadana. These are narrative strategies, plot and themes. Five narrative strategies are used in Ksemendra’s work. These are the event omission; witness-narrator; the learner center; human Buddha; and the Bhiksu’s conclusion. The first four strategies distinguish from other jataka at the present part (Paccuppanavatthu) and the last one distinguishes from other avadana at the connexion part (Samodhana). Regarding to the characteristics of plot, the analysis shows that five types of the plot of jataka are selected namely those relating to five Perfections (Paramita). These are giving (Dana), morality (Wila), forbearance (Ksanti), effort (Virya), and meditation (Dhyana). The type mostly selected is giving which probably due to Ksemendra’s view that it is a proper practices for Kawmira people. On the other hand, Ksemendra retains the plot similar to other avadana but he explicitly intensifies the faith for the Lord Buddha, one of Visnu’s incarnation, and his respectful deeds. The analysis also shows that different to other jataka and avadana the karma in Ksemendra’s Avadana-Kalpalata is highly presented as the extremely profound, so-called the Dependent Origination (Paticcasamuppada). The study on the relation of various versions of Sanskrit and Thai Sudhana-Kinnari shows that their motifs and the transformation to kavya are coincided. Most of the motifs of Thai Sudhanajataka are related to Bhaisajyavastu and Sudhanakumaravadana but some are related to those of Kinnarijataka and Ksemendra’s Sudhanakinnaryavadana.The kavya Sudhanakinnaryavadana of Ksemendra is transformed from the Sanskrit versions religious folktale of the same story. Likewise, Phra-Sudhanakamchan from Sudhanajataka follows the same pattern.
การศึกษาวิเคราะห์กระบวนการสร้างคำในมหากาพย์เสานทรนันทะตามหลักคัมภีร์อัษฏาธยายีของปาณินิ
พระมหาโกมล แก้วดึง; Kaeodueng, Phramaha Komon (2021)
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาประวัติและผลงานของปาณินิและพระอัศวโฆษ 2) เพื่อศึกษาบทต่าง ๆ ลักษณะของฉันทลักษณ์และอลังการในมหากาพย์เสานทรนันทะ 3) เพื่อศึกษาวิเคราะห์กระบวนการสร้างคำตามหลักไวยากรณ์คัมภีร์อัษฏาธยายีของปาณินิ ฉันทลักษณ์ และอลังการในมหากาพย์เสานทรนันทะ บทความวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพด้วยกระบวนการวิจัยเชิงเอกสาร (documentary research) กรณีศึกษาคือกระบวนการสร้างคำในมหากาพย์เสานทรนันทะตามหลักคัมภีร์อัษฏาธยายีของปาณินิ ได้มาโดยการเก็บรวมรวบเอกสารข้อมูลทั้งชั้นปฐมภูมิและทุติยภูมิ และทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ผลการวิจัยพบว่า 1. ปาณินิมีชีวิตอยู่ในช่วง 400 ปีก่อน ค.ศ. เกิดในสกุลพราหมณ์ มีชื่อว่า ปาณินิ ท่านมีผลงานคือคัมภีร์อัษฏาธยายี ภาษาสันสกฤตเป็นภาษาที่ละเอียดผ่านการคัดกรองมาอย่างดี ทั้งเสียง อักษร และหลักไวยากรณ์ จนได้รับยกย่องเป็นบิดาภาษาสันสกฤตมาตรฐาน ผลงานของท่านยังคงเป็นต้นแบบที่เป็นพื้นฐานของทฤษฎีทางภาษาศาสตร์สมัยใหม่ มีอิทธิพลต่อหลักคณิตศาสตร์ ภาษาศาสตร์และปรัชญาอินเดีย 2. พระอัศวโฆษมีชีวิตอยู่ระหว่าง 50 ปีก่อน ค.ศ. ถึง ค.ศ. 100 เป็นกวีคนแรกที่แต่งบทละครสันสกฤต ได้รับยกย่องว่าเป็นบิดาแห่งบทละครสันสกฤต ท่านได้นำไวยากรณ์สันสกฤตมาพัฒนาต่อยอดผลิตผลของไวยากรณ์ในรูปของบทกวี เช่น พุทธจริต เสานทรนันทะ เป็นต้น จนได้รับยกย่องว่าเป็นมหากาพย์ที่มีอิทธิพลต่อความเจริญรุ่งเรืองของวรรณคดีสันสกฤตในสมัยต่อมา 3. กระบวนการสร้างคำตามตำราเรียนในปัจจุบันเป็นการทำให้ง่ายขึ้นสำหรับการเรียนไวยากรณ์สันสกฤตแบบใหม่ ซึ่งไม่ละเอียดเหมือนกระบวนการสร้างคำแบบอ้างอิงสูตรปาณินิ ส่วนฉันทลักษณ์ในมหากาพย์เสานทรนันทะ สรรคที่ 1, 2 และ 3 จำนวน 169 โศลก มีฉันท์ประเภทต่าง ๆ คือ 1) อนุษฏุภฉันท์ 8 พยางค์ 2) ตริษฏุภฉันท์ 11 พยางค์ 3) อติชคตีฉันท์ 13 พยางค์ 4) ศักวรีฉันท์ 14 พยางค์ 5) วาควัลลภฉันท์ โศลกที่มีคณะไม่เท่ากัน 6) อุปชาติ โศลกที่มีคณะเสมอกันครึ่งหนึ่ง และอลังการมี 2 ประเภท คือ 1) อลังการทางเสียง มีครบทั้ง 10 ประเภท มี ปรสารทคุณ เป็นต้น 2) อลังการทางความหมาย มี 3 ประเภท คือ (ก) รูปกาลังการ การแสดงความเป็นสิ่งเดียวกันระหว่างอุปมานะและอุปไมย (ข) อุปมาลังการ การเปรียบเทียบความเหมือนกันระหว่างสิ่งสองสิ่ง (ค) รสีอลังการ อลังการมีอรรถรส กล่าวคือแต่งให้เกิดรสต่าง ๆ มีศฤงคารรสเป็นต้น
การศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์คุหยสมาชตันตระ
สุดาพร เขียวงามดี; Khiew-ngamdee, Sudaporn (2020)
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อปริวรรตและแปลคัมภีร์คุหยสมาชตันตระจากภาษาสันสกฤตให้เป็นภาษาไทย และศึกษาวิเคราะห์เนื้อหา ประวัติความเป็นมา การแบ่งระดับขั้นตอนของการปฏิบัติโยคะ พระธยานิพุทธ ศักติ เทพเจ้า มณฑล มนตร์ การบรรลุโพธิจิต และการทำพิธีกรรมต่างๆที่ปรากฏอยู่ในคัมภีร์ ในตอนต้นกล่าวถึงข้อถกเถียงในการกำเนิดขึ้นของคัมภีร์โดยมีนักวิชาการหลายสำนักให้ความเห็นว่าคัมภีร์น่าจะมีการแต่งและพัฒนาขึ้นในหลายยุคสมัย โดยคัมภีร์ประกอบไปด้วยร้อยแก้วและร้อยกรอง มี 18 บท บทที่ 18 สำคัญที่สุดเพราะเป็นบทสรุปของเรื่องราวในคัมภีร์ทั้งหมด การปฏิบัติพิธีกรรมแบบตันตระในคัมภีร์ถูกเผยแพร่ออกไปโดยสองสำนักหลัก คือ สำนักของสิทธะนาคารชุน และสำนักของพุทธศรีชญาน จากการศึกษาพบว่า การแบ่งระดับของโยคะในคัมภีร์มีอยู่ 2 แบบหลัก คือ แบบสามานยะ(ทั่วไป) และแบบสมบูรณ์(ขั้นสูง) และแบ่งประเภทของโยคะเป็น 4 ขั้นตอนใหญ่ คือ ขั้นเสวา ขั้นอุปสาธนะ ขั้นสาธนะ ขั้นมหาสาธนะ ในโยคะทั้ง 4 ขั้นตอนนี้ถูกผสมอยู่ในโยคะทั้ง 2 แบบหลัก ลัทธิศักติถูกนำเข้ามารวมกับพระธยานิพุทธทั้ง 5 ซึ่งเป็นตัวแทนขันธ์ทำให้เกิดพลัง และก่อกำเนิดเป็นเทพเจ้าต่างๆตามสายของแต่ละตระกูล ประจำอยู่ทิศต่างๆของมณฑลโดยมีพระอักโษภยะเป็นตัวแทนของวัชรธรอยู่ตรงกลาง เทพแต่ละองค์มีมนตร์ประจำองค์ สาระในด้านพิธีกรรมที่ถูกกำหนดให้ต้องปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ในคัมภีร์ตั้งแต่แรกเริ่ม คือ การใช้ชีวิตอย่างสุดโต่ง ขัดแย้งกับศีลธรรมจนทำให้คนต่างนิกายเข้าใจว่าสำนักตันตระสายนี้เป็นลัทธิน่ารังเกียจและเลวร้ายมาก อย่างไรก็ตาม การกระทำเหล่านี้ชาวตันตระถือว่าเป็นเครื่องประกอบของการปฏิบัติโยคะให้บรรลุถึงโพธิจิต และขั้นตอนสุดท้ายที่จะทำให้สาวกตันตระบรรลุถึงขั้นสมบูรณ์ได้คือพิธีกรรมอภิเษกที่อาจารย์ผู้ทำพิธีต้องถ่ายทอดให้แก่ศิษย์
การศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์ทิวยาวทานเรื่องที่ 1 - 19
ปัทมา นาควรรณ; Nagavarn, Pattama (2013)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อแปลความทิวยาวทานจากต้นฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาไทย และเพื่อการศึกษาความเป็นมาและลักษณะของทิวยาวทาน รวมทั้งภาพสะท้อนทางด้านต่าง ๆ ที่ปรากฎในทิวยาวทาน เบื้องต้น ผู้วิจัยได้ปริวรรตทิวยาวทานจากอักษรเทวนาครีเป็นอักษรไทย และแปลความทิวยาวทานต้นฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาไทย จากนั้นก็ได้ศึกษาวิเคราะห์ทิวยาวทานตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ ผลการศึกษาพบว่า คำว่า อวทาน ปรากฎทั้งในงานวรรณคดีภาษาแบบพระเวท ภาษาสันสกฤตมาตรฐานและภาษาสันสกฤตแบบผสม ซึ่งความหมายที่พบใช้ก็สอดคล้องกับเนื้อหาหลักของวรรณคดียุคนั้น ๆ อวทานยุคเริ่มแรก มีแหล่งที่มาจากคัมภีร์เก่า ๆ คือ พระสูตร พระวินัย พอมาในชั้นหลัง ส่วนใหญ่จะนำเนื้อหามาจากอวทานที่มีมาแต่เดิม อวทานในยุคแรก ๆ มักไม่ปรากฏระยะเวลาและนามผู้ประพันธ์ ภาษาที่ใช้ก็เป็นภาษาที่เรียบง่าย กล่าวคือ ใช้สำนวนซ้ำไปซ้ำมา เนื่องจากมุ่งเน้นสั่งสอนหลักธรรมทางพุทธศาสนาเป็นหลัก เมื่อระยะเวลาผ่านไป ความประณีตในการใช้ภาษาประพันธ์เริ่มเพิ่มมากขึ้น ปรากฎการใช้อลังการทั้งทางเสียงและทางความหมาย รูปแบบการประพันธ์เริ่มเปลี่ยนแปลงไปจากแต่เดิม ที่เป็นร้อยแก้วสลับด้วยร้อยกรอง ภายหลังผู้ประพันธ์เริ่มนำรูปแบบการประพันธ์ที่เป็นร้อยกรองล้วนมาใช้ มีการเลือกสรรคำ ให้ความสำคัญกับการประดับตกแต่งทางภาษา แต่ถึงกระนั้น ในเรื่องของสาระสำคัญที่วรรณคดีประเภทอวทานมุ่งเน้นคือ การสั่งสอนหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาก็มิได้ลดหย่อนลงไปแม้แต่น้อย ทิวยาวทาน เป็นคัมภีร์พุทธศาสนาภาษาสันสกฤต ที่รวมเรื่องราวไว้จำนวน 38 เรื่อง เป็นวรรณคดีประเภทอวทานในยุคแรกเริ่ม ซึ่งไม่ปรากฎนามผู้ประพันธ์ และน่าเรียบเรียงขึ้นก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 3 หรือก่อนนั้น ราวคริสต์ศตวรรษที่ 1 และรวบรวมเสร็จไม่น่าจะเกินคริสต์ศตวรรษที่ 4 อีกทั้งเนื้อเรื่องบางส่วนของทิวยาวทาน น่าจะเรียบเรียงขึ้นราว 200 ปีก่อนคริสตกาลและเรียบเรียงเสร็จราวคริสต์ศตวรรษที่ 6 การจัดวางรูปแบบของคัมภีร์นี้ไม่มีความเชื่อมต่อกัน ทิวยาวทานส่วนที่เป็นร้อยแก้วประพันธ์ด้วยภาษาสันสกฤตมาตรฐาน โดยเฉพาะในส่วนท้ายคัมภีร์มีความเป็นสันสกฤตมาตรฐานอย่างสมบูรณ์ ยกเว้นส่วนที่เป็นร้อยกรองเท่านั้นที่ประพันธ์ด้วยภาษาสันสกฤตผสม รูปแบบการประพันธ์เป็นแบบจัมปู การใช้ภาษาในอวทานแต่ละเรื่อง มีทั้งส่วนใช้ภาษาที่เรียบง่าย ตรงไปตรงมา ในขณะเดียวกัน ก็มีส่วนที่ใช้ภาษาอย่างประณีตพรรณนาเรื่องไว้อย่างเด่นชัด มีการเปรียบเทียบให้ผู้อ่านได้เห็นภาพ ปรากฏทั้งศัพทาลังการและอรรถาลังการ เรื่องราวที่ปรากฎในทิวยาวทานประกอบไปด้วย ข้อมูลที่สำคัญสะท้อนให้เห็นความเป็นอยู่ของชีวิตผู้คนในครั้งพุทธกาล หรือช่วงต้นหลังพุทธกาล มีรูปแบบการปกครองประกอบไปด้วยระบบราชาธิปไตย ที่หน้าที่การปกครองเป็นของกษัตริย์ ทั้งในรูปแบบที่กษัตริย์มีอำนาจโดยเด็ดขาด และกษัตริย์ไม่ใช่ผู้มีอำนาจสูงสุด แต่เป็นผู้ใช้อำนาจในทางที่ถูกที่ควร และปรากฎรูปแบบการปกครองระบบคณาธิปไตย ด้านสังคม ระบบสังคมยังคงปรากฎระบบวรรณะอยู่ ส่วนบทบาทของคนในสังคมอินเดียในยุคสมัยนั้น ยังคงแบ่งหน้าที่กันชัดเจนตามระบบวรรณะทั้ง 4 และอินเดียในยุคสมัยนั้น นับว่าเป็นชาติที่มีความเจริญรุ่งเรืองทางด้านเศรษฐกิจมาก อาชีพหลักของผู้คนในสมัยนั้นมีอยู่สองภาค ส่วนใหญ่ ๆ คือ ภาคการเกษตร ซึ่งประกอบด้วย การเพาะปลูกและการปศุสัตว์ และภาคการพาณิชย์ ซึ่งมีทั้งการค้าในส่วนภาคพื้นทวีป และการค้าทางมหาสมุทร ในการจัดการศึกษา เด็กทุกคนจะได้รับการศึกษาอย่างเสมอภาคโดยไม่มีการจำกัดชนชั้นวรรณะ ด้านวัฒนธรรมและประเพณี สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมการบริโภค การแต่งกายของยุคสมัยนั้น โดยได้กล่าวถึงชื่อของอาหาร เครื่องดื่มต่าง ๆ เครื่องแต่งกาย เครื่องประดับ แม้ว่าทิวยาวทานจะเป็นวรรณคดีพระพุทธศาสนา ที่มุ่งเน้นนำเสนอหลักคำสอนทางพุทธศาสนา ทว่ายังสะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตแบบพราหมณ์-ฮินดู โดยเฉพาะพิธีที่ต้องปฏิบัติในแต่ละช่วงระยะเวลาของชีวิตหรือพิธีลังสการ ด้านศาสนา กล่าวถึงหลักความเชื่อ ซึ่งจะมุ่งเน้นสอนให้เชื่อเรื่องพระพุทธเจ้าและเรื่องกรรม และยังเน้นให้ปฏิบัติตามหลักกรรมบถ อีกทั้งมีการกล่าวถึงพุทธศาสนสถาน คือ สถูปและเจดีย์ และรูปแบบของกรสักการะในยุคสมัยนั้น ซึ่งมีอย่างต่าง ๆ เช่น การถวายก้อนดินเหนียว ดอกไม้ พวงมาลัย ประทีป เป็นต้น
การศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์มหายานสูตราลังการ
พระมหาพุทธรักษ์ ปราบนอก; Prabnok, Phramaha Puttharak (2004)
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อจะศึกษาคัมภีร์มหายานสูตราลังการทั้งในด้านเนื้อหา รูปแบบการแต่งและศึกษาเปรียบเทียบกับเนื้อหาของคัมภีร์พระไตรปิฎก ในตอนต้นกล่าวถึงความเชื่อของพระพุทธศาสนาดั้งเดิมและการเปลี่ยนแปลงที่ นําไปสู่ความคิดทางมหายาน สํานักมาธยมิกะ และสํานักโยคาจาระ ต่อจากนั้นมีการกล่าวถึงคณาจารย์ ตลอดจนคัมภีร์ที่เป็นผลงานของคณาจารย์ของสํานักโยคาจาระ การศึกษาพบว่า คัมภีร์มหายานสูตราลังการประกอบด้วยเนื้อหาสําคัญดังต่อไปนี้ คือ ทรรศนะเรื่องสิ่งสัมบูรณ์ ทรรศนะเรื่องวิทยาหรือมายา ทรรศนะเรื่องความจริง ทรรศนะเรื่องตถตา ทรรศนะเรื่องตรีกาย ทรรศนะเรื่องนิรวาณ ทรรศนะเรื่องพระโพธิสัตว์ ทรรศนะเรื่องบารมีและ ทรรศนะเรื่องโยคภูมิ การเปรียบเทียบเนื้อหาในคัมภีร์มหายานสูตราลังการและคัมภีร์พระไตรปิฎกพบว่ามีคํา สอนที่เป็นโครงสร้างหลักคล้ายคลึงกัน แต่มีการอธิบายคําสอนในแนวทางที่แตกต่างกัน เช่น ทรรศนะ เรื่องสัมบูรณทรรศนะเรื่องความจริง ทรรศนะเรื่องตรีกาย ทรรศนะ เรื่องนิรวาณ และทรรศนะเรื่อง โยคภูมิ ส่วนทรรศนะที่มีความคล้ายคลึงกันในการอธิบาย คือ ทรรศนะเรื่องบารมีเพราะคัมภีร์มหายานสูตราลังการเป็นคัมภีร์ที่เสนอทรรศนะปรัชญาแบบสัมบูรณนิยม ส่วนคัมภีร์พระไตรปิฏก ไม่ได้มีจุดประสงค์ที่ จะนําเสนอทรรศนะทางปรัชญาแต่มุ่งเสนอทรรศนะทางจริยศาสตร์มากกว่า รูปแบบการแต่งคัมภีร์มหายานสูตราลังการประกอบด้วยบทร้อยกรองและร้อยแก้วโดยใช้ ฉันทลักษณ์ทั้งสิ้น15 ชนิด ฉันทลักษณ์ที่ใช้แต่งมีอยู่ 2 ประเภท คือื่อ ฉันท์วรรณพฤตติ์ และมาตรา พฤตติ์ แต่ก็นิยมใช้ฉันท์ชนิดแรกมากกว่า เนื่องจากเป็นคัมภีร์ที่ นําเสนอทรรศนะทางปรัชญาไม่ใช่คัมภีร์ที่เป็นวรรณคดี จึงไม่ปรากฏการใช้อลังการศาสตร์มากนัก
การศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวสฺตุ ศึกษาเฉพาะกฐินวสฺตุ โกศามฺพกวสฺตุ ปาณฺฑุโลหิตกวสฺตุ ปุทฺคลวสฺต ปาริวาสิกวสฺตุ โปษธสฺถาปนวสฺตุ และศยนาสนวสฺตุ
สำราญ ธุระตา; Durata, Samran (2020)
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อปริวรรต และแปลคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวสฺตุ และเพื่อศึกษาวิเคราะห์เนื้อหาที่ปรากฏในคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ ศึกษาเฉพาะ กฐินวสฺตุ โกศามฺพกวสฺตุ ปาณฺฑุโลหิตกวสฺตุ ปุทฺคลวสฺตุ ปาริวาสิกวสฺตุ โปษธสฺถาปนวสฺตุ และศยนาสนวสฺตุ ที่คล้ายคลึงและแตกต่างกับพระวินัยปิฎกของนิกายเถรวาท จากการศึกษาประวัติคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ ซึ่งมีเนื้อหาว่าด้วยเรื่องวินัยของพระพุทธศาสนานิกายมูลสรวาสติวาท พบว่า คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ ถูกรจนาขึ้นในสมัยของกษัตริย์ราชวงศ์กุษาณ พระนามว่ากนิษกะ ราวพุทธศตวรรษที่ 8 โดยใช้ภาษาสันสกฤตพันทาง คือ ภาษาสันสกฤตผสมกับภาษาปรากฤตและภาษาถิ่นอื่นๆ การศึกษาวิเคราะห์เปรียบเทียบคัมภีร์ฝ่ายสันสกฤตและบาลี ยังพบว่ามีความสอดคล้องกันด้านเนื้อหาของทั้ง 2 คัมภีร์ใน 3 ประเด็น คือ 1. มูลเหตุความขัดแย้งกันของภิกษุชาวเมืองโกศามพี 2. พุทธานุญาตให้สงฆ์ลงโทษภิกษุชาวเมืองโกศามพี 3. ความสอดคล้องของเนื้อหากับฉบับภาษาบาลี และพบว่ามีความแตกต่าง 3 ประเด็น คือ 1. แตกต่างด้านรูปแบบการประพันธ์ 2. เนื้อหาที่ขาดหายไป 3. การแต่งเนื้อหาเพิ่มเติม เป็นต้น ส่วนการศึกษาแนวคิดมหายานในนิทานเรื่องสัตว์ 4 สหาย คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ พบว่า คล้ายคลึงกับพระพุทธศาสนามหายาน ด้านหลักธรรม คือมีจุดมุ่งหมายให้สัตว์โลกหลุดพ้นจากความทุกข์ได้จำนวนมาก หลักธรรมที่ใช้ในการปฏิบัติเพื่อความพ้นทุกข์หรือปฏิบัติเพื่อเข้าสู่สุคติโลกสวรรค์ เป็นหลักธรรมที่สรรพสัตว์ปฏิบัติได้ง่ายขึ้น และคัมภีร์มูลสรวาสติวาทได้ปรับแต่งคำสอนไว้ในคัมภีร์ของตน โดยอ้างอิงพระพุทธพจน์ เช่นเดียวกับมหายาน คือ เรื่องเล่าที่มีความคล้ายคลึงชาดกฝ่ายเถรวาท แต่เพิ่มเติมเนื้อหาและตัวละคร โดยใช้โครงเรื่องเดิม
การศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุศึกษาเฉพาะประวรัชยาวัสตุ โปษธวัสตุ ประวารณาวัสตุ วรษาวัสตุ จรมวัสตุและสังฆเภทวัสตุ
พระมหาบุญเกิด เจริญแนว; Charernnaew, Phramaha Boonkerd (2013)
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อปริวรรตและแปลคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ ขัณฑะที่ 2 เฉพาะส่วนที่วาด้วย ประวรัชยาวัสตุ โปษธวัสตุ ประวารณาวัสตุ วรษาวัสตุ จรมวัสตุและสังฆเภทวัสตุ ่ โดยศึกษา วิเคราะห์เนื้อหาในคัมภีร์พร้อมทั้งศึกษาความคล้ายคลึงและความแตกต่างกบคัมภีร์ ั พระไตรปิ ฎกของนิกายเถรวาท ผลจากการปริ วรรตและแปลคัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุ พบว่า ภาษาสันสกฤตที่ใช้ในการ ประพันธ์มูลสรวาติวาทวินยวัสตุนั้นส่วนใหญ่เป็ นภาษาสันสกฤตแบบแผน แต่มีการผสมของภาษาปรากฤตหรือ ภาษาถิ่นอยู ซึ่งปรากฏอยู ่ ในรูปของค าศัพท์ซึ่งผสมอยู ่ ทั ่ ้งในร้อยแกวและร้อยกรองที่กระจัดกระจายอยู ้ ทั ่ วคัมภีร์ ่ ซึ่ งบางค าศัพท์นั้นผู้วิจัยมม่สามารถให้ความหมายมด้ จึงถือว่าเป็ นคัมภีร์สันสกฤตแบบผสม มีรูปแบบการ ประพันธ์ในคัมภีร์นั้นเป็ นแบบผสมกนระหว ั างร้อยกรองก ่ บร้อยแก ั วเป็ นระยะ ้ ในส่วนที่เป็ นเนื้อหาพระวินัย พบว่า เนื้อหาพระวินัยส่วนใหญ่มีความคล้ายคลึงกบคัมภีร์อรรถกา ั พระวินัยมากกวาพระวินัยปิ ฎก และมีการจัดเรียงเนื ่ ้อหาที่มม่ตรงกบคัมภีร์อื่นๆ ทั ั ้งนี้ อาจเนื่องมาจาก ผู้ประพันธ์ จงใจเรียงล าดับอย่างนี้เอง หรือต้องการเรียงล าดับตามการค้นพบต้นฉบับคัมภีร์ ที่ถูกค้นพบที่หมู่บ้านกิลกิต จึงเรียงล าดับเช่นนั้น ในด้านของสภาพสังคมพบวา สังคมที่เริ ่ ่มเข้าสู่การเปลี่ยนแปลงทุกด้าน แต่ภายในสังคมมี ระบบวรรณะเข้ามามีบทบาทในสังคมทุกภาคส่วน ส่วนในด้านสถานการณ์ของพระพุทธศาสนาพบว่า มีการแสดงถึงสถานการณ์พระพุทธศาสนาใน ช่วงเวลาที่ประพันธ์คัมภีร์วา สังคมสงฆ์มด้เก ่ ิดการแตกแยกอยางมาก มม ่ ่มีความสามัคคี มม่มีความเอื้ออาทรต่อกน ั อยู่กนเป็ นพวกๆ ในขณะที่พวกพราหมณ์หรือฤษีนอกศาสนากลับมีความเอื ั ้ออาทรมากกว่า จึงท าให้บางนิกาย ยอมรับเอาลัทธิค าสอนของพราหมณ์เข้ามาเป็ นค าสอนของตน ผลสรุปของวิทยานิพนธ์นี้ชี้ให้เห็นว่า คัมภีร์มูลสรวาสติวาทวินยวัสตุถึงเป็ นคัมภีร์พระวินัยที่มี ความส าคัญต่อภิกษุสงฆ์ ทั้งกล่าวถึงเรื่องราวอื่นๆ ทั้งนี้ก็ด้วยจุดประสงค์หลักมุ่งเน้นแสดงให้เห็นถึงหลักค าสอน อันเป็ นหัวใจหลักของพระพุทธศาสนาคือ การมม่ท าบาปทั้งปวง การบ าเพ็ญกุศล และการท าจิตใจให้บริสุทธิ์ ผองแผ้ว
การศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์รัตนโคตรวิภาค มหายาโนตตรตันตรศาสตร์
ละอองดาว นนทะสร; Nonthasorn, Laongdao (2018)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อแปลคัมภีร์รัตนโคตรวิภาค มหายาโนตตรตันตรศาสตร์ จากต้นฉบับภาษาสันสกฤต เป็นภาษาไทย ศึกษาประวัติความเป็นมาของคัมภีร์และศึกษาเปรียบเทียบแนวคิด เรื่องตถาคตครรภ์ที่ปรากฏในคัมภีร์รัตนโคตรวิภาค และพระไตรปิฏกเถรวาท ผลการศึกษาพบว่า คัมภีร์รัตนโคตรวิภาค มหายาโนตตรตันตรศาสตร์ ประพันธ์ขึ้นในระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 8-12 มีรูปแบบการประพันธ์ที่ประกอบด้วยร้อยกรองร้อยแก้ว นักวิชาการสันนิษฐานว่าผู้ประพันธ์คัมภีร์ต้นฉบับภาษาสันสกฤตมี 2 ท่าน คือ ท่านอารยไมเตรยนาถประพันธ์คัมภีร์ต้นฉบับที่เป็นเนื้อหาร้อยกรองหรือคาถา และท่านอสังคะประพันธ์อรรถกถาซึ่งเป็นเนื้อหาในส่วนของร้อยแก้ว ปัจจุบันคัมภีร์นี้มีฉบับแปลภาษาทิเบต ภาษาจีน และภาษาอังกฤษ รัตนโคตรวิภาค มหายาโนตตรตันศาสตร์ หมายถึงการวิเคราะห์ตถาคตครรภ์ซึ่งเป็นที่รองรับความบริสุทธิ์ อันเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้อย่างยากยิ่ง ซึ่งเป็นคำสั่งสอนที่ยอดเยี่ยมของพระพุทธศาสนานิกายมหายาน เป็นคัมภีร์ที่กล่าวถึง พุทธะ ธรรมะ สังฆะ ธาตุ โพธิ คุณ และกรรม เป็นเนื้อหาเกี่ยวกับตถาคตครรภ์หรือธรรมกาย ตรีกายเป็นหนึ่งในคำสอนหลักของพระพุทธศาสนามหายานประกอบด้วย ธรรมกายสัมโภคกาย และนิรมาณกาย คัมภีร์นี้กล่าวถึงธรรมกายคือพระพุทธเจ้า สัมโภคกายคือธรรมะ เพราะเป็นคำสอนที่ลึกซึ่งที่ไหลออกมาจากธรรมกาย และนิรมาณกายคือพระโพธิสัตว์ ซึ่งเป็นกายเนรมิตของพระพุทธเจ้า ธรรมกายมีคุณสมบัติเที่ยง เป็นสุข เป็นอัตตา และบริสุทธิ์ คัมภีร์นี้ให้ความสำคัญกับพระโพธิสัตว์รองลงมาจากพระพุทธเจ้า ได้จัดพระอรหันต์เป็นเสขบุคคล และจัดพระปัจเจกพุทธเจ้าเป็นผู้ไม่อาจบรรลุถึงธรรมกายได้ เพราะยังมีความเห็นวิปัลลาส ( คลาดเคลื่อน) พระไตรปิฏกเถรวาท มีคติเรื่องพระรัตนตรัยเป็นรูปธรรม เพราะพระพุทธเจ้าคือบุคคลธรรมดาที่บำเพ็ญบารมีเต็มเปี่ยมจนสามารถตรัสรู้ แสดงธรรมโปรดสรรพสัตว์ พระธรรมคือคำสอนของพระพุทธเจ้าและพระสงฆ์คือศิษย์สาวกของพระพุทธเจ้า ส่วนธรรมกาย หมายถึง กายตรัสรู้ซึ่งเป็นพระนามหนึ่งของพระตถาคต เป็นหมวดหมู่คำสอน สภาวธรรม สามมารถพัฒนาได้เติบโตได้ และมีจำนวนมากมาย ทั้งสองคัมภีร์นี้มีวิธีการบ่มบารมี ฝึกฝนตนเอง เพื่อการเข้าถึงธรรมกายเหมือนกัน คือ มีการกล่าวถึงพุทธคุณ 64 ที่ประกอบด้วยพละ 10 ไวศารัทยะ 4 อาเวณิกพุทธธรรม 18 และลักษณะมหาบุรุษ 32 และในคัมภีร์ทั้งสองนี้มีการกล่าวถึงจิตที่เศร้าหมองและผ่องใส ที่มีการวางรูปศัพท์ไว้เหมือนกันเหมือนกันทั้งประโยคอีกด้วย ซึ่งสันนิษฐานได้ว่า คัมภีร์ทั้งสองนี้น่าจะได้รับอิทธิพลมาจากคัมภีร์ต้นฉบับเดียวกัน
การศึกษาวิเคราะห์จารึกแม่บุญตะวันออก
พระมหาปราโมทย์ แก้วนา; Kaewna, Phramaha Pramote (2016)
วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อแปลและวิเคราะห์ข้อความจารึกแม่บุญตะวันออก (K.528) จากต้นฉบับภาษาสันสกฤตเป็นภาษาไทยในเชิงวรรณคดีศึกษาและคุณค่าในเชิงวรรณศิลป์ รวมทั้งภาพสะท้อนทางวัฒนธรรมที่ปรากฏในจารึก เบื้องต้นผู้วิจัยได้ศึกษาศิลปะและสถาปัตยกรรมปราสาทแม่บุญตะวันออกโดยสังเขป พบว่ามีความสอดคล้องกับข้อความในจารึก ทั้งสถานที่ตั้ง สิ่งก่อสร้างและลักษณะทางศิลปะของสถาปัตยกรรมที่สามารถกำหนดได้เป็นศิลปะแบบแปรรูป อายุราวพุทธศตวรรษที่ 15 ผลการศึกษาจารึกแม่บุญตะวันออกพบว่า เนื้อหาของจารึกสามารถแบ่งออกได้เป็น 4 ส่วน คือ ส่วนแรกเป็นบทสดุดีเทพเจ้าในศาสนาพราหมณ์ลัทธิไศวนิกาย ส่วนที่สองกล่าวถึงราชประวัติทางสายสกุลของพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 ส่วนที่สามเป็นเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ในรัชสมัยของพระเจ้าราเชนทร- วรมันที่ 2 ส่วนท้ายของจารึกกล่าวถึงการถวายสิ่งของเครื่องใช้สอยและการประดิษฐานศรีราเชนทเรศวรลึงค์ รวมถึงแนวทางที่พระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 ชี้นำให้แก่เหล่าพระราชาในราชอาณาจักรได้ประพฤติตาม ด้านการเมืองการปกครอง พบว่าพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 ว่ามีเชื้อสายเหมาะสมที่จะขึ้นครองราชย์ โดยพระองค์มีเชื้อสายทางพระราชมารดาเกี่ยวเนื่องกับอดีตกษัตริย์กัมพูชาสมัยเมืองพระนคร ถึงแม้ว่าพระราชบิดาของพระองค์จะมาจากเมืองภวปุระซึ่งก่อนหน้านี้เป็นดินแดนอิสระ ในขณะที่พระองค์ปกครองแผ่นดิน กวีกล่าวถึงพระองค์ว่า เป็นพระเจ้าจักรพรรดิที่อยู่เหนือพระราชาองค์อื่น พระองค์ปกครองอาณาจักรทำให้แผ่นดินมีความรุ่งเรือง การขยายอาณาจักรเกิดจากความสามารถด้านการรบของพระองค์ หลักที่ใช้ในการปกครองส่วนใหญ่ได้ยึดตามแนวอรรถศาสตร์ของเกาฏิลยะเป็นสำคัญ ด้านศาสนา ปรากฏหลักความเชื่อทางศาสนาพราหมณ์เรื่องพระตรีมูรติ รวมถึงความเชื่อเรื่องศักติ โดยมีไศวนิกายเป็นแกนหลัก ปรัชญาของลัทธิพราหมณ์ทั้ง 6 สำนัก ทั้งมีการอ้างถึงคัมภีร์ต่างๆ ทางศาสนาพราหมณ์ ตลอดจนเรื่องราวในมหากาพย์มหาภารตะ รามายณะ และเทพปกรณัม ด้านประเพณีและวัฒนธรรมสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับราชสำนักเป็นหลัก ราชพิธีที่สำคัญคือการประดิษฐานรูปเคารพยังศาสนสถานต่างๆ และพิธีเบิกพระเนตรเทวรูป รวมทั้งการบำเพ็ญบุญและพิธีกรรมทางศาสนาพราหมณ์ ทั้งนี้ยังพบว่ามีการใช้กระจกเงาในราชสำนักด้วย จารึกแม่บุญตะวันออกสะท้อนให้เห็นอัจฉริยภาพของกวีผู้แต่งว่ามีความรู้ความสามารถในการใช้ภาษาสันสกฤตเป็นอย่างดี เนื้อหาและถ้อยคำที่กวีใช้แต่งจารึกมีคุณค่าในเชิงวรรณคดีอย่างชัดเจน กวีใช้ภาษาและรูปแบบการประพันธ์ตามลักษณะของการแต่งบทกวีนิพนธ์ สร้างอลังการอย่างหลากหลาย มีการเปรียบเทียบให้ผู้อ่านได้เห็นภาพ ปรากฏทั้งศัพทาลังการ คือ อลังการด้านเสียงได้แก่ ยมกและอนุปราสะ ทั้งอรรถาลังการซึ่งมีหลากหลาย โดยพบอลังการประเภทอุตเปรกษามากที่สุด รองลงมาก็เป็นอุปมาและรูปกะตามลำดับ โดยกวีผู้แต่งเลือกใช้ฉันท์ถึง 7 ชนิด สลับช่วงจังหวะลีลาการประพันธ์อย่างเหมาะสมและงดงามตามแบบวรรณศิลป์

Browse

Browsing บาลีและสันสกฤต : Pali and Sanskrit by Degree Level "ปริญญาเอก"

Results Per Page

Sort Options